2023 – Geopolitiek Jaaroverzicht

1/19
2 0 2 3
M U L T I P O L A I R J A A R
D E V S E N H E T A M E R I K A A N S C O N T I N E N T

Belangrijk voor de VS was dat China ophield een alternatief voor de VS, voor het Westen en voor de
democratie te zijn. China’s haperingen in 2022 werden in 2023 bevestigd. Het protectionisme en het
ontriskeren van de VS en van de EU droegen misschien bij, maar China remde vooral zichzelf af. De
bipolaire wereld verdween, maar een unipolaire wereld overheerst door de VS keerde al evenmin
terug. In 2020 deed Corona het Westen economisch krimpen, ophokkingen ondergaan en verward lijken,
terwijl autocratisch China onverstoord groeide, en openlijk democratie, mensenrechten en
rechtsstaat verwierp. Toppunt was dat Trump de democratie ook nog eens bedreigde in die haar
sterkste staat. China leek voorbeeldig. Maar in 2021 maakte China Hongkongs democratie ongedaan en
omsingelde militair Taiwan. In de zomer bouwde het nog zijn ruimtestation uit en landde een
voertuig op Mars. Doch in de lente kon Kenia zijn leningen aan China niet afbetalen en loste zijn
pand, de haven van Mombasa, niet in. Australië trok zich zelfs terug uit China’s Nieuwe Zijderoute.
Sterker nog, Australië bouwde in de AUKUS kernonder- zeeërs en Japan en de VS waarborgden Taiwan
militair. Bovendien bleken de Chinese Covid-vaccins in Zuid-Amerika én in Zuidoost-Azië
ondoelmatig. China leek zwakker en niet langer goedwillend. In 2022
beteugelden het Westen de wereldwijde inflatie door de referentierentes te verhogen, wat de groei
afremde.
China’s economie vertraagde bijkomend door zijn vastgoedsector, door de schuldgraad, door Covid en
door de druk die Xi Jinping op de conglomeraten legde. De VS damden China in met het IPEF en de
Navo, de G-7 en de Quad, wat China door zijn toenadering tot Saoedi-Arabië en de Arabische wereld
wel door- brak. Maar de Westerse samenhorigheid t.a.v. Ruslands aanval op Oekraïne en de kracht van
het Westerse wapentuig maakten China voorzichtiger. China leek minder voorbeeldig en sterk. Ook
leek China meer een tegenstander dan een mededinger. 2023 bevestigde dit beeld volledig.

Vraag is natuurlijk of de VS zelf wel een model van democratie zijn. Sinds de tussentijdse
verkiezingen (nov ’22) beheersen Bidens Democraten nipt de Senaat, de Republikeinen het Huis van
Afgevaardigden. Het Huis radikaliseerde toen Trump-aanhangers er de Republikeinse voorzitter
McCarthy wegstemden (okt’23) en vervingen door Trump-aanhanger Mike Johnson. McCarthy had de
Democraten geholpen een noodbe- groting te stemmen (sep’23). De VS lijken steeds sterker te
polariseren wat democratie bemoeilijkt. Dat Trump zich inmiddels in nog 5 rechtszaken moet
verdedigen (Daniels zwijggeld in maart 2024, verkiezings- fraude in Georgia, Capitoolbestorming in
maart 2024, stukken Mar-a-Lago in mei 2024, Carroll smaad) lijkt hem populairder te maken dan ooit.
Hij blijft zijn schuld in de aanval op het parlement ontkennen, evenals zijn verlies in de laatste
presidentsverkiezingen (jan’21+nov’20) wat doet twijfelen aan zijn democratisch ge- halte. Dat de
staten Colorado en Main Trump op basis van een grondwetsartikel (opstandigheid, cfr. Seces-
sieoorlog) willen weren uit hun presidentsverkiezingen (dec’23) lijkt al even twijfelachtig.
Waarmee de Repu- blikeinen wel kunnen aantreden is Trumps balans als president. Hij verlaagde de
belastingen voor rijken en werkte de milieuregels weg, wat de economie stimuleerde, tot corona dit
vergalde. Hij kreeg Obamacare niet weg, kon de muur tegen immigranten niet afmaken, startte zijn
infrastructuur- en autosnelwegprogram- ma niet op en trad zwak op tegen corona. Trump verhoogde de
invoerrechten voor China, verliet het han- delsakkoord TPP met het Pacifische ruim, stopte de
onderhandelingen over het TTIP met de EU, heronder- handelde het Nafta en verliet de
klimaatconventie. Poetin en Kim Jong-un bezoeken leverde niets op. Als isolationist bereidde hij de
VS-terugtrekking uit Afghanistan voor maar geraakte militair verankerd in Syrië. Hij hield de
inwijking uit bepaalde moslimlanden tegen, verliet de JCPOA met Iran, verplaatste de VS-am- bassade
in Israël naar Jeruzalem, en bereikte normaliseringsakkoorden van Bahrein en de VAE met Israël.

Voor Europa is relevant dat hij de VS uit de Navo wil, of in de Navo het solidariteitsbeginsel van
artikel 5

2/19

niet meer zou naleven. Trump betwijfelde recent de hulp aan Oekraïne (mrt’23) en de Republikeinen
wei- gerden die toen zonder verstrenging van het asiel- en immigratiebeleid (dec’23). Voor wie
baalt van het politiek correcte denken wegen al Trumps uitlatingen veel zwaarder dan zijn ingrepen.
Dat Trumps houding onenigheid stimuleert en het regeren belet stoort zijn aanhangers volstrekt
niet, integendeel, een anarchis- tisch trekje. Onder Biden (2021-2024) deed de economie het vrij
goed, maar men verweet hem vanaf zijn presidentschap in 2021 de wereldwijde inflatie en zo het
koopkrachtverlies, evenals zijn leeftijd, goed zicht- baar maar geen belet om te regeren. De
VS-presidentsverkiezingen van november 2024 lijken zo een duel Biden-Trump te worden. Democratie
tegen anarcho-conservatisme alsmede Amerika’s rol in het machts- evenwicht staan hier op het spel.
Ook voor Europeanen wordt dit spannend.

Inmiddels konden de VS, na China’s verzwakking, toch ook weer niet de unipolaire wereld van
voorheen instellen. China’s verzwakking maakte weliswaar duidelijk dat een Chinese, wereldwijde
invloedszone van autoritaire bewindsvormen er niet zou komen. Maar dit is vooral omdat overal in de
wereld de nationalis- men stevig van aard veranderden. Ze zijn wijzer geworden en laten zich niet
meer inkapselen en ringelo- ren. Ze eten van alle ruiven mee, en vissen naar krenten in alle
windrichtingen. Ze hebben nu ook meer keu- ze. Sommigen (JapTurkIranSaoedVAE) willen zelfs
regionale machten worden en dat geeft de andere nóg meer keuze. Daarbij kwam dat de neergang van
Rusland en Frankrijk ruimte schiep. Een belangrijk nevenef- fect was dat China indammen zo minder
belangrijk werd. De wereld stabiliseert, dynamisch en multipolair.

Een overwinning voor de democratie in Latijns-Amerika was de verkiezing van de centrum-linkse
corrup- tiebestrijder Arévalo (aug’23) tot president van Guatemala, met 61% vs. 37% voor de
conservatief Torres. De conservatieven hadden er vanaf 2019 de VN-corruptiebestrijders buitengezet
en nogal wat oligarchen en misdaadbendes gedekt. Het corrupte gerecht had bovendien de partij van
Arévalo al buiten de wet gezet.
Latijns-Amerika, erg corrupt, bleef grotendeels democratisch, communistisch Cuba, socialistisch
Nicara- gua en socialistisch Venezuela uitgezonderd. Haïti was verdeeld en gedestabiliseerd, zoals
Peru. Maar Mexico, Honduras, El Salvador, Costa Rica en Panama alsook de Dominicaanse Republiek,
bleven stabiele democratieën, zoals Paraguay en Uruguay, terwijl Columbia, Bolivië, Brazilië en
Chili voor ditmaal gematig- de socialisten kozen. De Antillen bleven verdeeld tussen kolonies en
democratieën, geen verandering daar, evenmin als in de drie Guyana’s. Opmerkelijk waren de
verkiezingen van de rechtsstaathersteller Noboa in Ecuador (okt’23) en van de anarcho-conservatieve
ultra-liberaal Milei in Argentinië `(nov’23).Typisch kren- tenvissen was dat !4 Latijns-Amerikaanse
staten ook aan China’s Nieuwe Zijderoute deelnemen (ElSalHond NicarCRicaPan+CubHait
+VenezEcuPerBol+UrugArgChil). Er was ook een bewijs van rijpere democratie in Chili. De Chilenen
betoogden in 2019 massaal om de grondwet van 1980 van dictator Pinochet te wijzigen, waarop de
linkse president Boric daartoe opdracht gaf. Maar het linkse ontwerp maakte van de inheemsen bijna
een aparte natie en werd met 62% verworpen (sep’22). Een rechts ontwerp, omgekeerd, kon de rechten
van de inheemsen, het stakingsrecht en het recht op vruchtafdrijving schaden en werd met 56 %
eveneens verworpen (dec’23). Boric meldde dat er geen 3e poging kwam. Weliswaar zijn de
democratieën in Venezuela en Nicaragua uitgehold, maar al bij al consolideert de democratie in
Latijns-Amerika.

Voor Vlaanderen is het isolationisme van Trump een bedreiging, alsook zijn twijfelachtig
democratiegehal- te. De Pax Americana houdt Frankrijk, Duitsland en Nederland op afstand,
isolationisme zou daar afbreuk aan doen. En in een niet-democratische wereld kan Vlaanderen zich
moeilijker handhaven tegen groteren. Trump en de Republikeinen vormen voor Vlaanderen zo een
zorgelijke ontwikkeling. Het verstevigen van de democratie in Latijns-Amerika daarentegen is goed.
Dat de wereld anderzijds multipolair wordt is mooi meegenomen. Het geeft ook Vlaanderen meer
keuzes. Dat de nationalismen wereldwijd verstevigen schept meer zelfbewuste spelers, ook van een
formaat vergelijkbaar met dat van Vlaanderen.

D E E U, E U R O P A E N D E D E M O C R A T I E

3/19

In 2023 groeide de eurozone 0,6%, met als inflatie 2,9%. Om inflatie te bestrijden bleef de ECB
geregeld zijn referentierente verhogen, van 2% in 2022 naar 2,5% (feb’23), 3% (mrt’23), 3,25%
(mei’23), 3,50% (jun’23), 3,75% (aug’23) tot 4% nu (sep’23). Dit remde de economie, maar het
inflatiedoel van 2% is bijna gehaald, zodat voor 2024 een stabilisering wordt verwacht. Inmiddels
kostte speculeren op lage rentes na corona sommigen de kop. In de VS faalden de Silicon Valley Bank
en de grote Signature Bank (mrt’23) en dan First Republic (mei’23). In Europa moest Crédit Suisse
overgenomen worden door UBS (mrt’23). Zes centrale banken (ZwitsEcbVK+VSCanJap) zorgden voor het
nodige krediet.

Een peiling in het VK (Focaldata feb’23) gaf aan dat 54% Brexit betreurt en 28% Brexit toejuicht,
58% wil terug in de EU, 42% niet. Zelfs Farage beschouwde Brexit en het Britse zelfbestuur als
mislukt (mei’23). Nochtans groeide het VK eveneens 0,6% in 2023, maar met een hogere inflatie, 4%,
waardoor de Bank of England haar referentierente bijna maandelijks verhoogde van 2,25% (okt’22)
naar 5,25% (aug’23). De Britse productiviteit groeide na de internationale kredietcrisis van 2008
met jaarlijks 0,4%, maar in de 25 rijkste OESO-landen was dat 0,8%. Dat vergroot de toch al grote
Britse inkomenskloof, de hogere inko- mens doen het beter dan in andere, grote Europese landen en
dus wijzigen de elites niets, en dat terwijl de koopkracht van de lagere inkomenshelft na 2008
stagneerde (Resolution Foundation en Centre for Social Justice). Positief was dat de EU en het VK
hun Noord-Ierlandafspraken amendeerden (feb’23). Britse ladin gen louter bestemd voor Noord-Ierland
ondergaan geen nazicht meer, en het Noord-Ierse parlement mag nieuwe EU-regels weigeren mits
afzonderlijke meerderheden bij protestantse unionisten en katholieke repu- blikeinen. Dit
verstevigde ook het EU-Britse handelsakkoord en de EU-Britse betrekkingen in het algemeen.

De EU benodigt een inwijkingsbeleid. Vooral moslims vermijden inburgering (klederdracht).Daarmee
boekt uiterst-rechts winst rond de thema’s inwijking en asielzoekers. Italië kreeg al (okt’22) een
eerste rege- ring van uiterst-rechts in een groot land. In Slovakije vormde de linkse populist Fico
een regering (okt’23), in Nederland werd de uiterst-rechtse PVV van Wilders de grootste partij
(nov’23). In Polen daarentegen werd rechts-conservatief na verkiezingen (okt’23) verdrongen door
een linkse coalitie onder Tusk (dec’23).
De 447 miljoen inwoners van de EU telden 5,2% niet EU-burgers, 3,2% EU-burgers geboren buiten de EU
en 2,3% EU-burgers van een ander EU-land. Er zijn dus 8,5% “echt ingewekenen” in de EU, 38 miljoen.
Deze cijfers omvatten niet wie geboren is in de EU maar niet van EU-afstamming is. Daarenboven
werden en in de EU in 2022 3,7 miljoen nieuwe verblijfsvergunningen verleend, en waren er 875.000
asielzoekers (UNRIC+IOM), tezamen een andere 1%. In 2023 bereikten bovendien al zeker 282.000
illegale inwijke- lingen de EU, over land en over zee (jan-aug’23). De sluisdeuren staan open.
Italië verlengde zijn akkoord met Libië (feb’23) om diens kustwacht te versterken en zo
bootvluchtelingen terug naar de Libische kust te duwen. De uitwerking was beperkt. Ook weinig
geruststellend was dat Niger zijn onder EU-druk gestemde wet tegen mensensmokkelaars ophief
(nov’23). Want door gevechten in Tsjaad, Mali en Burkina Faso is Niger de beste doorsteek richting
Libië en dan Europa. Het VK wilde illegale inwijkelingen afvoeren naar Rwanda, wat zijn Opperste
Gerechtshof afwees (nov’23). Italië wilde hetzelfde doen naar Albanië, wat Albaniës Grondwettelijk
Hof afkeurde (dec’23). Maar de EU onderhandelde wel ge- lijkaardige maatregelen met Moldavië,
Georgië en Ghana. Daarenboven gaf ze Tunesië 1 mjd€ om illegale uitwijking te stoppen (jul’23). En
ze zocht soortgelijke afspraken met Soedan, Egypte en Marokko, en zou – mooist van al – hier via
Frontex al met Haftar in Libië samenwerken. Neusje van de zalm, de EU sprak ook (dec’23) een nieuw
EU-Immigratie- en Asielpact af. Er komen snelle, verkorte procedures en detentiecen- tra aan de
buitengrenzen, Eurodac centraliseert de gegevens. Iedere lidstaat vangt een percent inwijkelin- gen
op, wie daaronder blijft betaalt 20.000 € per persoon. Een terugzendbeleid naar 3e landen ontbreekt
nog. Hongarije, Polen, Tsjechië en Slovakije weigerden inwijking, en traditionele partijen zijn
bang voor uiterst-rechts in de Europese Parlementsverkiezingen van juni 2024. De EU ontwikkelt zo
langzaam een grenspolitiek.

Door de Oekraïneoorlog wordt de EU stilaan ook een militair blok. Om het te steunen tegen Rusland
werden met Oekraïne toetredingsonderhandelingen tot de EU geopend (dec’23). Oekraïne stond in 2022
op de Corruptie Perceptie Index 116 op 180 (Rusland 137) en houdt omwille van de oorlog geen
verkiezingen. De EU zal er werk mee hebben. 50 mjd€ economische EU-hulp voor Oekraïne werd door
Hongarije opge-

4/19

houden (dec’23) en dan goedgekeurd (feb’24). De EU beloofde Oekraïne ook 1 miljoen
artilleriegranaten op 1 jaar (mrt’23) waarvan maar 480.000 waren geleverd (dec’23). In 2024 wordt
dit ingehaald. Ruslands buiten landminister Lavrov waarschuwde (apr’23) de EU voor de
militarisering en zag al geen verschil meer met de Navo. Ook Duitsland nam hier initiatief. Zijn
European Sky Shield Initiative wil met IrisT’s (D), Patriots(VS)
+Arrow-3’s een Europees raketschild bouwen. Duitsland zelf koopt voor 3,3 mjd € aan Israëls(+VS)
hyper- sonische Arrow-3’s die raketten boven de dampkring neerhalen. Het VK, 3 Benelux- 3
Baltische-, 4 Noord-, 2 West- (Zwits,Oost)+6 Midden-Europese landen
(Slovn,Tsj,Slovk,Hong,Roem,Bulg) doen mee. Frankrijk is boos dat de Frans-Italiaanse SampT niet in
aanmerking kwam. Ook Italië, Spanje en Polen doen niet mee. Anderzijds kan Europa’s slagkracht
betwijfeld worden. Dat Frankrijk in de Sahellanden militair mislukte tegen IS en tegen AlQaida was
de reden dat Franse troepen werden buitengezet in Mali (aug’22) en in Burkina Faso (jan’23), en na
de militaire staatsgreep (jul’23) ook in Niger (nov’23). De Franse president Macron bood toen aan
(mrt’23) om Franse basissen in Senegal, Ivoorkust en Gabon te delen met de gastlanden of met
anderen, en er opleidingen te geven of materiaal te verschaffen. Hij wilde zelfs de CFA-frank
wijzigen en Afrikaanse kunst teruggeven. Maar IS en AlQaida zijn al in 3/4’de van Mali en Burkina
Faso binnengedron- gen. Wat Europa militair enigszins afbakent is dat de Griekse en de Franse
zeemachten Turkije oppone- ren, een Navo-lid. Turkije betwist (dec’17) de grenzen met Griekenland
van de Lausannevrede van 1923.
Het eiste ook boorrechten (2018) in de Griekse Exclusief Economische Zone. Turkije erkent immers
het VN- Zeerechtverdrag van 1982 niet. Het dreigt met oorlog indien Griekenland de 22-km
territoriale zone van het VN-Zeerechtverdrag vestigt. Turkije eiste ook Griekse, Oost-Egeïsche
eilanden op (nov’19). Toen Turkije in de Griekse EEZ een proefboring verrichtte ten zuiden van
Rhodos (aug’20) confronteerde beide zeemachten elkaar. De Franse zeemacht steunde vanaf toen de
Griekse en doet dat nog.Turks president Erdogan bezocht Griekenland (dec’23) maar dit loste niets
op. Wel lijkt Turkijes EU-lidmaatschap hiermee – in de praktijk althans – volledig van de baan. De
zaak bakent zo stilaan ook een Europese landsverdediging af zonder Turkije.

Voor Vlaanderen was het goed dat de EU de inflatie bestreed en de relaties met de Britse buren en
klanten stabiliseerde. Ook een begin van Europees asiel- en inwijkingsbeleid was welkom. Dat Europa
zichzelf meer verdedigt nu de VS-hulp verzwakt en Rusland dreigt is ook een aanwinst. Maar dat de
EU zo van crisis tot crisis steeds meer bevoegheden verwerft moet wel verenigbaar blijven met de
Vlaamse zelfverwezenlijking.

R U S L A N D S O E K R A Ï N E O O R L O G L O O P T V A S T

Poetin deed Rusland zijn status van grootmacht verliezen door zijn inval in Oekraïne (feb’22). Een
land met een 3-de van de bevolking en een 28-ste van zijn oppervlakte sloeg Rusland terug bij Kyiv
en Kharkiv, zonk de Moskva (feb-apr ’22) en heroverde gebied bij Kharkiv en Donetsk (sep+okt’22) en
vervolgens de stad Cherson (nov’22). Toen Oekraïne de Kertsjbrug aanviel begon Rusland zijn raket-
en droneaanvallen (okt+nov+dec ’22) op Oekraïnes elektriciteitsinstallaties en bevolking (ook
mrt+mei+aug+sep+okt+dec’23). Die aanvallen haalden fysisch en psychologisch niets uit. Ruslands
statusverlies werd op die manier in 2023 nog eens herbevestigd.
De Oekraïense oorlog toonde wel nieuwe wapentechnologie en nieuwe machtsverhoudingen tussen wapens.
zoals het overwicht van de antitankraket op de tank, van de luchtafweerraket op het vliegtuig en
van de drone als verkennings- en aanvalswapen. Maar Oekraïne schoot grote getallen inkomende
Russische drones neer. Omgekeerd bereikten enkele Oekraïense raket- en droneaanvallen Moskou
(mei’23) en vernielden ze in Sebastopol een Russisch hoofdkwartier (sep’23). Goed gerichte
aanvallen werken.
Militair-technisch viel tevens op dat Oekraïne met Patriot-luchtafweerraketten Russische
hypersonische Kinzhals neerhaalde (mei ’23). Dat hypersonische raketten immuun zijn voor
antiraketten klopt dus niet, en dat China met zo’n raketten de VS-vloot van 11 vliegdekschepen kan
bedreigen al evenmin.

De Oekraïense oorlog zelf liep vast. Kyiv begon bij Zaporidzja, in het centrum van de frontlijn,
een Oekraïens offensief (apr’23). Maar Rusland nam Soledar en Bachmoet in (jan+mei ’23) en weerde
zich met de breuk van de Kachovkadam op de Dnjepr bezuiden Zaporidzja (jun ’23). Grote landschappen
gingen onder water. Wel moest Poetin Prigozjin, leider van de Wagnergroep, die militair van Donetsk
naar Moskou

5/19
oprukte, bedaren (jun ’23) alvorens hem 2 maand later met een vliegtuigbom te doden. Rusland telde
een tiental privémilities, de Nationale Wacht van Poetin trad zwak op, het Russisch frontinitiatief
ging uit van de Wagnergroep. Rusland kwam erg zwak over maar ook het Oekraïense offensief stelde
teleur (jun ’23).
Daarop leverden de VS Oekraïne verboden clustermunitie bij gebrek aan iets anders (jul ’23). De
Westerse wapenvoorraden daalden immers, de militaire productie moest dringend opgedreven worden.
Europese landen besloten (jul’23) met VS-goedkeuring (mei’23) om Oekraïne 50-jaar oude F-16’s te
leveren. Noorwe- gen, Denemarken, Nederland en België vervangen die toch door F-35’s. Inmiddels
spreidde Rusland aan het front zijn munitievoorraden beter en dieper achter het front, en bouwde
uitgebreide loopgraafwerken.
Russische antitankraketten vernielden er Oekraïens wapentuig, zoals omgekeerd het jaar voordien.
Oekraï- ne erkende tenslotte dat zijn offensief vastliep (okt ’23). Westerse wonderwapens waren de
raketbatterijen Himars, M270 en Mars2, de tanks Abrams, Challenger2 en Leopard2 en de pantserwagens
Bradley, Marder en AMX-10RC dan toch niet. Tegenstrijdig genoeg vorderde Oekraïne wél in de Zwarte
Zee. Rusland wilde het VN-graanleveringsverdrag van 2022 daar niet hernieuwen (jul ’23) en
bedreigde met zijn zeemacht graanschepen en opslagplaatsen (sep’23). Maar Oekraïense raketaanvallen
op zijn vlootbasis Sebastopol dwongen het vervolgens om oorlogsschepen te verplaatsen naar
Novorossiejsk, meer oostwaarts (okt’23). En Poetin moest met Noord-Koreas staatshoofd Kim Jong-un
bij Vladivostok afspreken om Sovjet-artillerie granaten te kopen (sep ’23), teken dat de
krijgsvoorraden slonken en Rusland te weinig produceerde.
Rusland bleef in Iran trouwens drones kopen die het zelf onvoldoende aanmaakte. De oorlog verzandde
in een loopgravenoorlog met artillerie die snel te verzetten was. Technologie laat toe om in enkele
minuten te weten waar kanonschoten vandaan komen. Kyiv mislukte en zijn Westerse technologie stelde
teleur, terwijl ook Moskou maar ter plekke bleef trappelen.

Erg verontrustend evenwel was dat toen Oekraïne stokte ook de Westerse steun en het Westerse front
verflauwden. Einde van het jaar blokkeerden de Republikeinen in de VS een hulppakket voor Oekraïne
(dec ’23). Ze wilden in ruil verstrenging van de asielwet. En de EU kon geen Oekraïnehulp stemmen
omdat Hongarije de vereiste eenstemmigheid doorbrak (dec’23). Oekraïne kreeg wel het begin van
toetredings- onderhandelingen tot de EU aangeboden (dec’23). Maar de artilleriegranaten die de EU
beloofde (mrt’23) lieten op zich wachten. Poetin daarentegen geniet de offervaardigheid van de
Russische soldaat.
Rusland zette 617.000 man in terwijl de VS denken dat het land al 315.000 doden en gewonden
betreurde. Rusland nam aan het vastgelopen front nog Maryinka in (dec’23). Let wel, Oekraïne kan in
de zomer van 2024 wel F-16’s inzetten. Die zijn Russische jagers te baas. Maar schakelen ze de
luchtafweer uit eerder dan omgekeerd ? Daarbij kwam dat de Gazaoorlog (okt’23) de mediatieke
aandacht wegtrok. Toch zit de Oekraïneoorlog diep ingebakken in de Westerse psyche. Oekraïne
verloor 9% van zijn grondgebied in 2014, en 9% in 2022. Kunnen de Navo, de VS en de EU, na 2 jaar
oorlogssteun, strategisch toelaten dat Rusland nog meer verovert (VN-secretaris-generaal Guterres
feb’23) en b.v. tot aan de Dnjepr geraakt ?

Een Navo-Russische oorlog ? De VS en de Navo blijven daarom voorzichtig om Oekraïne te bewapenen.
Toen Oekraïne met een commando (mei’23) de Russische grensstad Belgorod aanviel namen de VS daar
afstand van. Want Rusland bleef nucleair stoer doen. Poetin schortte (feb ’23) NewStart van 2010 op
maar zegde het niet op. Het VS-Rusland-NewStart beperkte de actieve kernwapens tot 1.500 en
reserves tot
5.500 plus 800 dragers. Poetin stelde tactische kernwapens in Wit-Rusland op (mrt ‘23`). Rusland
zei het CFE-verdrag van 1990 inzake conventionele strijdkrachten in Europa op (nov ’23) en hield de
bekrachtiging van het Alomvattende Kernstopverdrag CTBT van 1996 tegen (nov’23). Rusland heeft
6.255 kernwapens, de Navo 6.065. Maar aan de kwaliteit van Ruslands kernraketten en kernonderzeeërs
wordt getwijfeld, zijn kernbommenwerpers lijken weinig kans te maken. Inzake conventionele
oorlogvoering kan Rusland (142 mjn p. bbp=±Duitsld) de Navo-leden (949 mjn p.) economisch en
militair-technisch niet aan. Hun militaire begroting bedroeg in 2021 1.099 miljard $ tegenover de
Russische 46 miljard $, ze beschikten over meer militairen, 3,3 miljoen t.a.v. 0,9 miljoen, en
dienovereenkomstig ook over meer materiaal, en verder over 16 vliegdekschepen tegenover 1, en 22
kernonderzeeërs tegenover 11. Rusland heeft bovendien militair al de grootste moeite met louter
Oekraïne, laat staan met de Navo. Zo’n oorlog is derhalve onlogisch, maar is het neo-imperialisme
van Poetin ergens logisch ?

Geopolitiek boerde Rusland onderwijl nog achteruit. Armenië was boos dat Russische
scheidingstroepen de Lachin-doorgang tussen zichzelf en de Armeense enclave van Opper-Karabach
binnen Azerbeidzjan niet openhielden. Het weigerde daarom (nov ’22) meer waarnemers van de CSTO of
de Verdragsorganisatie voor Collectieve Veiligheid (’92+’02
RuslBelars-AzerbArmen-KazachKirgisTadzj) maar verhoogde (jan’23) het aantal EU-waarnemers. Het
weigerde (dec’22) verder overleg met Azerbeidzjan in Moskou alsook (jan’23)

6/19
CSTO-maneuvers op zijn grondgebied. Uiteindelijk (sep ’23) liep Azerbeidzjan heel Opper-Karabach
onder de voet en voerde er een etnische zuivering van Armeniërs door. Die vluchtten naar Armenië
zonder dat Rusland tussenkwam, een uiting van het Russische vies humeur, maar ook een stevig
gezichtsverlies.
Armenië zal zich nu op de Navo en de EU richten.
Het Internationaal Strafhof vaardigde een aanhoudingsmandaat tegen Poetin uit voor ontvoering van
kin- deren, een oorlogsmisdaad (mrt’23). Alle lidstaten van het IS moeten Poetin nu aanhouden.
Poetin kon niet fysisch naar de G-20 gaan in Zuid-Afrika omdat dat land als IS-lidstaat hem had
moeten aanhouden (jul’23). China bleef Ruslands halfslachtige vriend, en omgekeerd. Nadat Poetin
NewStart opschortte verklaarde China New Start noodzakelijk (feb’23). Xi Jinping op bezoek in
Moskou wilde als bemiddelaar een bestand en de strafmaatregelen weg, maar eerbied voor territoriale
integriteit en geen kerndreigingen (mrt’23). Ook werd niet gerept over bijkomende Russische
pijpleidingen om vanuit Siberië meer olie en gas naar China te voeren.Vier dagen later stelde
Poetin tactische kernwapens in Wit-Rusland op, wat Xi Jinping mal deed overkomen. China voerde wel
olie en gas uit Rusland in, maar betaalde in yuan en niet meer dan 10 % van het totaal. Het wil
niet afhankelijk worden van wie leveringen inhoudt als afpersingsmiddel. China’s handel met Rusland
bleef trouwens met 190 miljard $ ver achter op die met de VS en met de EU, 734 en 821 miljard $, en
helemaal met die met Zuidoost-Azië, 947 miljard $. Wel deed Rusland mee aan Chinese
zeemachtmaneuvers bij Zuid-Afrika, bij Japan en in de Stille Oceaan (jan+jul-aug’23).
Evenmin geruststellend was dat de jaarlijkse militaire parade in Moskou (mei’23) werd ingekort uit
angst
voor Oekraïense drones en raketten, een vernedering voor wat tot 2022 een grootmacht was. Ook
Kazach- stan nam afstand van Rusland. Het wilde niet dat de Russische bemiddeling tussen Turkije,
Syrië en Iran nog langer in Astana plaatsvond (jun ’23). Kazachstan wantrouwt Rusland, ook al omdat
Kazachstan bij zijn onafhankelijkheid in 1991 40 % Russen telde en nu slechts 15 %, en zijn
overheidsbanen vooral aan Kazachstaligen voorbehoudt. Kazachstan is een ex-deelstaat van de
Sovjetunie, zoals Oekraïne en zoals de Baltische staten. En zoals de Baltische staten stelt
Kazachstan Russischtaligen achteruit. De G-20 (1999,
AustrCanVS-ArgBrazMex-EUDFrItVKRusl-ChZKorJapIndIndon-SArabTurk-AUZAfr) en Brics (2009+2010,
BrazRuslIndChZAfr-2024 IranSArabVAEEgyEthp) waren verdeeld (jul+sep’23), veroordeelden Rusland niet
maar steunden het al evenmin. Globaal bleef Rusland zwak staan. De VN-Algemene Vergadering wilde
(feb’23) de Oekraïense oorlog stoppen en Rusland uit Oekraïne wég (141 vóór, 32 onthouding, 7
tégen).
Rusland steunt in Libië en Soedan onderscheidenlijk de opstandelingen Haftar en Hemedti. Het heeft
vier militaire basissen in Haftars Libië. In Mali, Burkina Faso en Niger, die Franse troepen
buitenwerkten, kan Rusland voor hen IS en Al-Qaida bestrijden. Maar kan dit, na het onthoofden van
de Wagnergroep ? En wat koopt Rusland ermee ? Rusland lijkt vooral in te zetten op zijn
Oekraïneoorlog. Overigens bijt Rusland op zijn tanden, incasseert het verliezen en aanvaardt het
kansen te laten voorbijgaan.

Goed nieuws bood evenwel zijn economie. Rusland ontliep veel Westerse strafmaatregelen, omdat het
vooral via Centraal-Azië toch Westerse goederen kon invoeren. Ook voerde het wereldwijd gas en olie
uit, die dan soms via derden, o.a. India, toch in Europa belandden. Ruslands economie, die in 2022
-2,1% kromp, zou in 2023 +3,1% gegroeid zijn. Voor Oekraïne zou dat -34,0% en +2,2 % zijn geweest.
Oekraïne telde wel (feb’23 Unhcr) 8 miljoen vluchtelingen, 6 miljoen ontheemden en 17 miljoen
hulpbehoevenden. De Westerse strafmaatregelen tegen Rusland werkten minder omdat de G-7, die in
1990 nog meer dan 50% van het globale bbp produceerden, nu minder dan 30% ervan voorstellen.

Het is hier Vlaanderens belang dat de VS, de EU en de Navo de Oekraïneoorlog winnen. De EU en de
Navo verschaffen Vlaanderen immers een mooie thuismarkt en een stevige veiligheid. Oekraïne maakt
dit alleen maar groter. De VS waarborgen bovendien de Pax Americana, die Vlaanderen indekt tegen
Duits- land, Frankrijk en Nederland. Dat de Oekraïneoorlog de VS, die al sinds 2011 naar het
Indo-Pacifische ruim overhellen, opnieuw meer bij Europa betrekt, is daarom goed. Daarenboven,
indien de Oekraïners winnen slaagt ook hun poging om Russischtaligen cultureel te assimileren tegen
Rusland in. Een onafhankelijk Vlaanderen kan dat gebruiken indien het ooit Franstalige Brusselaars
moet herassimileren. Opmerkelijk is dat de internationale gemeenschap Azerbeidzjans etnische
zuivering van Armeniërs door de vingers ziet, evenals Kazachstans wegpesten van Russen. Enclaves
zijn niet populair. Maar zo’n behandelingen lijken zelfs toegepast op Brusselse Franstaligen nog
altijd een tikkeltje overdreven.

C H I N A W A N K E L T E N V E R T R A A G T

7/19

China botste met het Westen, zeker in Oekraïne en in Taiwan, zodat zijn economie-vertraging in dat
opzicht geen slecht nieuws was. Toch leek het in de Oekraïense oorlog dat China Rusland geen wapens
leverde. Een aanwijzing hiervoor was dat Poetin het paria-bewind in Noord-Korea blijkbaar
satelliettechnologie moest verschaffen (sep’23) om er zoiets traditioneel als artilleriegranaten te
kunnen kopen. Een uitzondering op China’s voorbehoud was evenwel het bezoek van zijn minister van
Landsverdediging Li Shangfu aan Rusland en aan Wit-Rusland (aug’23). Li Shangfu werd echter kort
daarop afgezet (okt’23). Kortom, China bleef Rusland, zoals in 2022, halfslachtige signalen sturen.
Wel hielden China en Rusland samen zeemacht-maneuvers met Zuid-Afrika aldaar (feb’23).

China wil Taiwan als verloren provincie wederaanhechten, maar Taiwan sterkte aan. Zijn zuidelijke
buurman, de Filipijnen, verschafte (feb’23) de VS toegang tot 4 bijkomende basissen boven de 5 die
ze er al gebrui- ken. De Filipijnen sloten (feb’23) ook een militair akkoord met Taiwans
noordelijke buurman Japan, die ook troepen bij hen mag legeren. De eilandenketen waarvan Taiwan het
centrum is geraakt zo beter bewapend. Toen de VS 619 mjn $ wapens aan Taiwan leverden (mrt’23),
o.a. Amraam- en Harmraketten, bedreigde China Taiwan opnieuw tijdelijk met gevechtsvliegtuigen. De
VS versterken en moderniseren ook Taiwans landmacht. Taiwan moet vooral lang genoeg een Chinese
inval kunnen weerstaan om de VS tijd te gunnen om op volle kracht aan te rukken. Japans EM Kisjida
bracht Oekraïne een solidariteitsbezoek (mrt’23), zocht zo toenadering tot de Navo en ontving
Zuid-Koreas EM Yoon die vergoedingen inzake WO II opgaf in ruil voor militaire samenwerking tegen
China en tegen Noord-Korea. De VS beloofden (apr’23) Zuid-Korea om geregeld met kernonderzeeërs en
met bommenwerpers voorzien van kernbommen op bezoek te komen en Zuid-Korea te betrekken bij zijn
nucleaire planning. Het land wilde immers eigen kernbommen ontwikkelen (jan’23) tegen die van
Noord-Korea, wat de VS wilden voorkomen. Noord-Korea zou al 20 kernbommen hebben, er 55 kunnen
maken (Sipri) en er uiteindelijk 300 bezitten, meer dan Frankrijk of het VK. Noord- Korea liet ook
een diesel-duikboot te water (sep’23) die middellangeafstandsraketten kan afvuren, een primeur.
Zuid-Korea’s bewapening tegen Noord-Korea kan ook tegen China ingezet worden. Japan besloot ook
(apr ’23) verbeterde Type-12 raketten (1.000 km reikwijdte) te produceren, alsook duikboot- en
hyperso- nische raketten, terwijl het ook 400 VS-Tomahawk-kruisrakettn (1.600 km) koopt. De
bedoeling is afvuur- platvormen in China en in Noord-Korea te kunnen raken. Het net rond China
wordt zo toegehaald. China bleef te midden van dit alles uiterst humeurig. Toen Taiwans president
Tsai VS-Huisvoorzitter McCarthy in de VS ontmoette, omsingelde China Taiwan met gevechtsvliegtuigen
én oorlogsschepen (apr’23). Toen ook Taiwans vice-president Lai de VS bezocht herhaalde China dit
(aug+sep’23), nu o.a. met het vliegdekschip Shandong. Het Westen steunt Taiwan standvastig. Wanneer
de Franse president Macron China bezocht (apr’23) en steun voor Taiwan even betwijfelde, stuurde
Duitsland onmiddellijk zijn buitenlandminister naar China om er de EU-steun voor Taiwan te
herbevestigen. En hoe kan China Taiwan daadwerkelijk bedreigen zolang zijn zeemacht zijn olie- en
gasttankers door Straat Malakka niet tegen India en het Westen kan be- veiligen ? Het Pentagon
schat (okt’23) bovendien dat China zo’n 500 atoombommen bezit en in 2030 1.000, terwijl de VS er
zo’n 6.000 hebben. Voorlopig lijken China’s dreigingen daarom vooral vies humeur. Maar ze lokken in
de Filipijnen, Taiwan, Japan en Zuid-Korea wel een bewapeningswedloop tegen China uit.

Waar China omgekeerd een grote zege mee boekte was zijn normalisering tussen Saoedi-Arabië en Iran
(mrt’23). Saoedi-Arabië en Iran openden opnieuw ambassades bij elkaar en tomen hun vijandigheid in.
In Jemen leidde dit tot een luwen van de burgeroorlog tussen regering (Saoedi-Arabië) en Houthi’s
(Iran). In Irak temperde dit de vijandigheid tussen de soennieten (Saoedi-Arabië) en de sjiitische
meerderheid (Iran). In de Arabische Liga leidde dit tot een herintreden (mei ’23) van Syrië (Iran).
De verzoening komt in wezen ook neer op een aanvaarden door Saoedi-Arabië van het Iraanse
kernbewapeningsprogramma. Dit bemoei- lijkt sterk het JCPOA of Gezamenlijk Alomvattend Actieplan
(2015, Iran+VS ChRuslVKFr+EUDu, 2018 VS er- uit) om Irans kernbewapening juist te beletten.
Anderzijds liet Saoedi-Arabië uitschijnen zelf een kernbewa- peningsprogramma te willen
ontwikkelen. Het zoekt een uraniumverrijker in de VS, wat erop lijkt te wijzen dat ook de VS zich
bij die nucleaire bewapeningsplannen neerleggen. Dit haalt meer dan 50 jaar Westers en Amerikaans
non-proliferatiebeleid onderuit (1968 Non-proliferatieverdrag, 191 lidstaten, IndPakIsrl zijn geen
lid, 2003 N-Korea eruit). Daarenboven kan een verzoening tussen soennieten en sjiiten de moslimwe-
reld weer meer tegen Israël richten en het normaliseringsbeleid van de VS tussen Arabische staten
en Israël doorkruisen. Toegegeven, de Gazaoorlog (okt’23) zal dit beleid nog sterker verstoren.
Maar al bij al scoorde China diplomatiek en wist zich in het Midden-Oosten een invloedrijke positie
te verzekeren.

8/19

China zat wel verveeld met buurman Myanmar. Chinese gangsterbendes richtten in het buitenland
immers centra voor cybermisdaad op met ontvoerde electronicakenners die dan slaven worden, dit
zowel in Cambodja (100.000 p.) als in Myanmar (120.000 p). In tegenstelling tot Cambodja grenst
Myanmar aan China, aan diens provincie Yunnan. China pakte in Yunnan de betrokken 5
gangsterfamilies aan en steun- de in Myanmar, via wapenleveringen, het offensief van de etnische
milities in de noordelijke Shanstaat (okt ’23). Reden is dat het militair bewind van generaal Min
Aung Hlaing er niet optreedt tegen de gangsters en medeplichtig is. Myanmar overtrof bovendien
Afghanistan als grootste opiumproducent ter wereld. Myan- mars Kayahstaat in het oosten en Rakhine-
en Chinstaten in het westen vervoegden de Shanstaat in zijn offensief. Myanmars leger in al die
deelstaten vluchtte, gaf zich over of verloor steden. Er zijn al 2 miljoen ontheemden. Dat China
wereldwijd een invloedszone zou opbouwen met autoritaire bewindsvormen en bij hen veel door de
vingers zou zien, leek hier toch gelogenstraft te worden. Omdat Myanmar Aseans bestand (apr’21)
niet naleefde zag Asean ook geen graten in China’s tussenkomst in haar lidstaat.

Het Westen was ook bezorgd over China’s pogingen om door te breken in de Stille Oceaan, waar micro-
naties met weinig bevolking over reusachtige Exclusief Economische Zones beschikken. Maar dat viel
nogal mee. China geraakte in Melanesië niet verder dan zijn veiligheidsakkoord (apr’22) met de
Salomonseilan- den. Bij een bezoek van de Salomonse EM Sogavare aan China krikte die het
veiligheidsakkoord wel op tot een veiligheidspact (jul’23). Maar in de Fiji-eilanden won Rabuka de
verkiezingen van Bainimarama (dec ’22), zegde onmiddellijk de politiesamenwerking met China op
(jan’23) en verdiepte de militaire samenwer- king met Australië (okt’23). Papoea Nieuw-Guinea, de
2e meest bevolkte staat van Oceanië, sloot een poli- tie- en kustbewakingsakkoord met de VS
(mei’23) en rondde dat af met een veiligheidsakkoord met Austra- lië (dec’23). China zat overigens
al strop in Polynesië terwijl het in Micronesië alleen in Kiribati kans had. De verwachte
China-doorbraak in de Stille Oceaan kwam er niet.

De economische zelfverdediging van het Westen tegenover China kreeg inmiddels vorm. De ontriskering
werd geconcretiseerd. De VS verboden (okt’22) het uitvoeren naar China van VS-chips,
VS-chipmaakmachi- nes en programmatuur gemaakt met VS technieken of hulp van VS-ingezetenen. De VS
deden Nederland de firma ASML (ex-Philips) die chipmaakmachines produceert verbieden om naar China
uit te voeren (sep ’23). De VS legden hun eigen firma Seagate (apr’23) zelfs een 300 mjn $ boete op
omdat die harde schijven had uitgevoerd naar de Chinese firma Huawei. De VS willen uitvoer van
halfgeleiders, supercomputers, AI- technologie en algoritmes naar China voorkomen. Ze vermijden ook
Chinese camera’s van Hikvision. En samen met Canada, Japan, Australië en India willen ze de Chinese
firma’s Huawei, ZTE en Hytera uit hun 5G-netwerken weren. Op de top van de G-7 in Japan (mei’23)
deden de VS de Chinese economische druk en technologische diefstal afwijzen en voor een gespreider
bevoorrading, weg van China, kiezen. Wat dat laatste betrof voegden de VS de daad bij het woord
toen VS-president Biden in Vietnam een strategisch partnerschap tekende (apr’23). De
VS-elektronicafirma’s Apple, Dell, Google en Microsoft zouden hun onder aanneming in China deels
naar Vietnam verhuizen. Ook de EU nam maatregelen. De Europese Raad wilde (jul’23) van 34 kritische
grondstoffen waarvan 17 strategische, de bevoorrading spreiden, minder afhanke- lijk van China.
China staat wereldwijd in voor 58% van het delven en 89% van het produceren van zeldza- me
aardmetalen. Door lage prijzen dreef het niet-Chinese mijnen uit de markt. China nam tegenmaatrege-
len. Het beperkte (jul’23) de uitvoer van gallium bestemd voor halfgeleiders, ledlampen en
fotovoltaïsche cellen en van germanium bestemd voor glasvezel en voor infrarood-lenzen. China sloot
ook een akkoord (jan’23) met Bolivië om lithium voor batterijen te delven. Van de wereldvoorraden
van 86 mjn ton bevinden er zich 50 in de lithiumdriehoek Argentinië-Bolivië-Chili, met het meeste
in Bolivië.

Toch leek Xi Jinping China’s toon te willen matigen. Hij ontsloeg zijn ministers van Buitenlandse
Zaken en van Landsverdediging (jul+okt’23), 2 havikken die hij pas had benoemd (mrt’23). Maar de VS
hielden de boot af. VS-minister van Buitenlandse Zaken Blinken bezocht China (jun’23) en een dag
later noemde VS-presi- dent Biden Xi Jinping een “dictator”. Biden ontving onmiddellijk daarop
India’s EM Modi (jul’23) en beiden namen maatregelen tegen China. De VS en India bouwen samen een
ruimtestation, de VS-zeemacht kan op India’s scheepswerven terecht, GE laat India jetmotoren maken,
Micron zal in India halfgeleiders bouwen, en LAM zal er 60.000 ingenieurs voor halfgeleiders
opleiden. Ook Xi’s ontmoeting met Biden in San Francis- co tijdens de APEC-top aldaar (nov’23)
verliep koeltjes. Beiden zouden hun methaan-uitstoot inperken en helpen om wereldwijd de
alternatieve energiewinning te verdriedubbelen. China zou zijn onwettige uitvoer van de
fentanyl-drug naar de VS beteugelen, maar wil dat de VS ophouden Taiwan te bewapenen. Beide

9/19

houden contact, de militaire verbindingen werden hersteld. En opnieuw noemde Biden Xi Jinping de
dag na- dien een “dictator”. China’s media bleven inmiddels over een verbetering van de bilaterale
relaties spreken.

Maar China verontrust. en wereldwijd. Niemand vergeet dat Xi Jinping in 2020 China als alternatief
voor het Westen wilde, zonder democratie, zonder mensenrechten en zonder rechtsstaat. Niemand
vergeet dat China Hongkongs democratie opdoekte, de Senkaku-eilanden, Taiwan en de Spratly-eilanden
bedreigt, en Tibet en Xinjiang gedwongen cultureel assimileert. China maakt bang. Een
spionageballon (feb’23) dreef dagen boven Canada en de VS alvorens die hem neerhaalden. Daarop
ontdekte Canada Chinese spiona- geboeien in het Noordpoolgebied. Canada vermoedde ook dat China
tussenkwam in zijn verkiezingen van 2019 en 2021 ten voordele van de Conservatieven. China
probeerde al door te dringen op de Noordpool via Groenland en IJsland (2008-2017), wat afgeweerd
werd. China bouwde (feb’23) op zijn Zuidpoolbasis Zhongshan 3 stations bij, bestemd voor zijn
satellieten boven zee. Velen vrezen spionage. In 2019 bouwde China al spionage-installaties op
Cuba, gericht op de VS.
Door die opdringerigheid krijgt China het Globale Zuiden ook niet echt achter zich. De BRICS-top in
Zuid- Afrika (aug’23) wilde wel Westerse strafmaatregelen tegen China en Rusland vermijden. Leuk
was dat 6 nieuwe landen mochten toetreden, o.a. VS-vijand Iran, 23 daarvoor een aanvraag indienden,
en 40 in totaal aan toetreding dachten. Maar de grensbotsingen tussen China en India
(mei-jun’20+jan’21), en de Westers- gezindheid van Brazilië, India en Zuid-Afrika verhinderen Brics
om blok te vormen. Brics’ Nieuwe Ontwikke- lingsbank of NDB (2015° Shanghai) die in yuan zou werken
komt traag vooruit. Op de G-20-top in Nieuw- Delhi (sep’23) verscheen Xi Jinping zelfs helemaal
niet. India kondigde er met de VS en de EU aan dat ze India via de VAE, Saoedi-Arabië, Jordanië en
Israël met Europa willen verbinden per spoor, schip, kabel en pijplijn. De
India-Midden-Oosten-Europa Economische Corridor of IMEEC is duidelijk bedoeld als antwoord op
China’s Nieuwe Zijderoute. De AU werd opgenomen als lid van de G-20 (sep’23).

Tegelijk met die geopolitieke isolering vertraagde ook China’s economie. Zijn model werkt minder
goed. Drie structurele problemen, de infrastructuren, de consumptie en de bevolkingskrimp, plagen
China, alsook drie hoofdproblemen, de vastgoedsector, de regionale overheidsschulden en de de
centrale overheids- tussenkomsten. Een bijkomend buitenlands probleem was dat het Westen zijn
bevoorrading wil spreiden, wat minder kopen en minder investeren in China betekent.
Let wel, China is nog altijd een mega-economie. Weliswaar was het bruto binnenlands product van de
VS, in 2022, nominaal gemeten, met 25.464 mjd $ groter dan dat van China, 18.100 mjd $. Maar
gemeten in koopkrachtpariteit was dat van China, 30.217 mjd $, groter dan dat van de VS, 25.464 mjd
$. Ook China’s groeivoet blijft redelijk. China groeide drie decennia lang (1989-2020) met
gemiddeld 9% per jaar. De inhaalgroei in 2021 van 8,4% daalde in 2022 naar 3,1% en werd in 2023
heropgekrikt naar 5,2%. Maar voor een land als China is dat gevaarlijk. Want het inkomen per hoofd
was in 2022 met 21.392 $/hfd lager dan dat van Bulgarije met 23.155 $/hfd (2018), en Bulgarije is
het armste land in de EU (cfr. België 62.065 $/hfd).
Relatief is China nog arm.
China groeide vroeger omdat de overheid heftig in infrastructuren investeerde. Het multiplicator
effect was reusachtig. Maar nu staat er voldoende infrastructuur, het multiplicator-effect is
miniem, de overheidsschul- den verhogen, het aanzwengelingseffect verzwakt. China vertraagt zoals
de Sovjetunie rond 1960. China wil ook minder afhankelijk zijn van de uitvoer en van investeringen
en meer bogen op zijn consumptie. Gemid- deld bedraagt die 63% van het bbp, in China slechts 38%.
De Chinese consument spaart veel. Dit is moge- lijk cultureel bepaald, in verwante
mahayana-boeddhistische culturen zoals Zuid-Korea en Japan was dit aanvankelijk ook zo. De
bevolkingskrimp is het 3e structurele probleem en kan eveneens opgelost worden. China heeft immers
reusachtige arbeidsreserves en kan robotiseren. En de pensioneringsleeftijd kan flink opgetrokken
worden, want die is 60 jaar voor mannen en 50 jaar voor arbeidsters. Het eerste hoofdprobleem de
vastgoedsector bedraagt 33 % van het bbp, aanvankelijk moest veel bijgebouwd worden. Maar de offi-
ciële kredietbeperking vanaf 2020 tegen oververschuldiging deed vastgoedreus Evergrande in de VS al
bescherming tegen schuldeisers zoeken (aug’23), en mededinger Country Garden kondigde hoge
verliezen aan (aug’23). De schaduwbank Zhongzhi Entreprise Group (buiten bankregulering, sinds
2008), die vooral vastgoed financierde, bleek insolvent (nov’23). Ook de schaduwsector rond het
vastgoed leek dus bedreigd. De centrale overheid wil hier blijkbaar niet ter hulp komen. De
regionale overheden hebben eveneens grote schulden door hun aanzwengelingsbeleid van vroeger. De
centrale overheid wil dit intomen, de overheid vuurt de economie dus minder aan. Het is evenwel de
centrale overheid zelf die de grootste bedreiging vormt. China’s Communistische Partij vreest
immers oligarchen en megabedrijven. Nu het conglomeraat Partij-overheidsbanken-overheidsbedrijven
minder werkt, wil de CCP privébedrijven en buitenlandse bedrij- ven, o.a. in financiën en
elektronica, streng onder toezicht brengen. Een vernieuwde spionagewet (apr’23) maakte het inwinnen
van bedrijfsinlichtingen erg gevaarlijk. Corrupte (?) Chinese topbedrijfsleiders werden

10/19

aangehouden, buitenlandse zakenlui belandden voor spionage (?) in de cel. Technologiebankier Bao
Fan, 12 toplui in o.a. de China Everbright Group, de Bank of China en China Life Insurance alsmede
30 staatsfirma’s zijn in verdenking gesteld (apr’23). Bovendien worden er nu ambtenaren in de
bedrijfsraden ingebracht en worden de bedrijfsstrategieën zo omgebogen. Buitenlandse investeerders
en zeker buitenlandse zakenlui worden hierdoor afgeschrikt en verlaten China. En Xi Jinping wil het
systeem zoals het is bewaren. Hij nam de leiding van de economie van de regeringsleider over en
hield persoonlijk toezicht op de financiële instel- lingen. Economisch dreigt zo een institutionele
blokkering zoals (staat-grootindustrie-banken) in Japan (1990-nu). Het doet ook denken aan China’s
culturele blokkeringen in vroegere tijden (Ming- en Tsjingdy- nastieën 1368-1912). Dat daarenboven
de VS en de EU ontriskeren (Von der Leyen mrt’23, G-7 mei’23) en maatregelen nemen tegen China’s
overbetoelaging (zonnepanelen, windmolens), bedrijfsspionage (elek- tronica-uitvoer, Chinese
netwerken) en machtsposities door goedkope onderaanneming voor Westerse firma’s, doet China’s
betalingsbalans al evenmin veel deugd.

China begon 2023 nochtans goed. Na opstootje tegen de Covid-ophokking was die opgeheven (nov+dec
’22) en kreeg het coronavirus vrij spel. Maar dat was de omicron-variant die weinig mensen in het
ziekenhuis bracht. Covid-19 deinde uit, zoals in de rest van de wereld. Wel was er een golf van
verkoudheden (aug- dec’23), eerst bij kinderen, dan bij volwassenen, mogelijk een Covid-variant,
iets waarvoor de WGO China dan ook om uitleg vroeg. Het was echter China’s economie die stevig
begon te haperen. Zijn jongerenwerk- loosheid (16-24 jr, jun’23) bedroeg plots 21,3% en was vanaf
dan geheim. China’s invoer en uitvoer daal- den (jul’23, -12,4% en -14,5% ), ook al voor het eerst.
Nog opmerkelijker, China kreeg last van deflatie (jul
+okt-nov’23) wat het door renteverlagingen bestreed (jun+aug ’23). Deflatie ondermijnt het
vertrouwen en vertraagt de groei. Het IMF verwachtte (nov’23) dat China’s groeivoet de komende
jaren geleidelijk afvlakt tot 3,5% in 2028. VS-kredietbeoordelaar Moody’s verlaagde (dec’23)
China’s overheidsschuld van stabiel naar negatief, vooral omwille van de schulden van de regionale
overheden.

China leek ook minder geestdriftig over zijn Nieuwe Zijderoute. Vanaf 2013 verschafte het in dat
kader reeds 1.000 mjd $ krediet aan derde staten. Maar China zwakte dit af. Aan de Filipijnen
werden in 2016 6 mjd $ hulp, 3 mjd $ leningen en 24 mjd $ investeringen beloofd, waar weinig of
niks van in huis kwam. Italië, de enige EU-staat in de Nieuwe Zijderoute, trad uit (dec’23).
China’s invloedsverwerving viel tegen, projecten bleven onafgewerkt. China bouwde zelf de haven van
Gwadar in Pakistan, maar dat land maakt de weg- en spoorverbinding dwars door die staat tot in
Kashgar in Chinees Oost-Turkestan/Xinjiang niet af. Voor China is dit strategisch, het wil minder
olie-en gasbevoorrading met tankers langs Straat Malakka. Die is immers moeilijk te verdedigen
tegen het Westen ingeval van oorlog. Kenia wilde zijn door China gebouwde spoor- weg
Mombasa-Naïrobi rendabeler maken door hem door te trekken naar Oeganda. Dit komt erop neer dat
China méér moet uitlenen terwijl Kenia nu al niet kan terugbetalen, en het afgesproken pand,
Mombasa, niet wil inlossen. China wil vanuit Kunming in Yunnan een hogesnelheidstrein tot in
Singapore, doorheen Laos, Thailand en Maleisië. De verbinding met Vientiane is verwezenlijkt. Maar
de rest laat op zich wachten. In Centraal-Azië, ondanks fikse leningen en een top met zijn 5 staten
in Xian (mei’23) bleven Kazachstan, Kirgistan en Oezbekistan wantrouwig. China poogt immers in
Oost-Turkestan/Xinjiang de eveneens Turks- talige Oeigoeren, nauwe taalverwanten van de Oezbeken,
cultureel te assimileren, alsook Kazachen en Kirgiezen die er over de grens wonen. Centraal-Azië
lonkte daarom in andere richtingen. De Franse presi- dent Macron bezocht Kazachstan (nov’23) om
zijn bevoorrading in olie, uranium en zeldzame aardmetalen zeker te stellen. China, dat zoals
Rusland Centraal-Azië als zijn invloedszone beschouwt, keek sip.

Toch beschikt de Chinese economie nog over grote troeven. Door staatsbetoelaging is BYD uit
Shenzhen de grootste bouwer van elektrische wagens in de wereld. Dit bleek duidelijk op het
autosalon in Brussel (jan’23), en nog meer op het Duitse autosalon in München (sep’23). De 7
Chinese autobouwers boden er degelijke elektrische wagens aan schappelijke prijzen, terwijl
Amerikaanse Tesla’s duur zijn, en Duitslands 7 grote autobouwers amper klaar. Dit had snel
geopolitieke gevolgen. Duitsland was aanvankelijk voorzichtig tegenover China om zijn autoproductie
in China veilig te stellen. Maar indien elektrische auto’s de fossiele uit de markt duwen, dan duwt
China Duitse wagens vroeg of laat uit zijn markt en kan het bovendien Duitsland overweldigen op
diens eigen, Europese thuismarkt. Vandaar dat Duitsland eerst zoete broodje wilde bakken met China
(nov’22) en al kort daarop vlug de EU-gestrengheid jegens Peking vervoegde.

Het is Vlaanderens belang om hier zowel het EU- als het Navo-beleid te volgen. Vlaanderen is te
klein om zichzelf tegen dumpingpraktijken en industriële spionage te beschermen. Agressie van
autocraten wordt best

11/19

in groep afgeschud, de Westerse waarden best in Westerse samenhang gevrijwaard.Dat China klein
Taiwan belaagt vormt voor Vlaanderen een kwalijk precedent. Het actieterrein van de Navo uitbreiden
tot de Zuid- Chinese Zee is daarom geen slecht idee. Dat de Centraal-Aziaten, via de EU, Rusland en
China op afstand wilden houden kan een kleinere speler als Vlaanderen alleen maar toejuichen.
Overigens is het gevaarlijk dat de Duitse cultuurverwant zo laat is met het ontwikkelen van
elektrische auto’s. Vlaanderen is hier dik- wijls onderaannemer plus monteert Audi’s in Brussel.
Deze loomheid bedreigt heel de EU-economie.
Gelukkig is het niet allemaal kommer en kwel. Dat China bewerkte dat Saoedi-Arabië Iran als
kernmacht aanvaardde en zélf een kernmacht wilde worden verhoogde de multipolariteit en -alhoewel
gevaarlijk- dient de Vlaamse belangen. Omdat China altijd een megamarkt op de planeet zal blijven
is het Vlaanderens belang dat de Chinezen zo snel mogelijk hun economische problemen oplossen. Mooi
is dat China een uni- polaire wereld beëindigde, en daar geen bipolaire maar een multipolaire
wereld voor in de plaats kwam.
China als tegengewicht voor Westerse machtsmonopolies is voor Vlaanderen overigens al evenmin te
versmaden. Rozen hebben nu eenmaal doornen.

Z U I D O O S T – A Z I Ë , Z U I D – A Z I Ë E N C E N T R A A L – A Z I Ë

Ook i.v.m. Azië kijken we even of autocratieën daar China aan een invloedszone kunnen helpen. In
Zuidoost-Azië is in het noorden Myanmar een rechtse militaire dictatuur, en zijn Laos en Vietnam
communistische dictaturen. In het zuiden daarentegen zijn Cambodja, Thailand (twijfelachtig),
Maleisië en Singapore democratieën, zoals ook de eilandrijken Indonesië en de Filipijnen.
Brunei is dan weer een absolutistisch sultanaat. De meeste Birmanen, Thai’s, Laotianen en Cam-

12/19
bodjanen zijn theravada-boeddhisten, de Chinezen mahayana-boeddhisten. Vietnam werd 1.000 jaar door
China bezet. Birmanen, Thai’s en Vietnamezen zijn alle drie volken na het jaar 500 door de Chinezen
verjaagd uit wat nu Zuid-China is. In het zuiden zijn Brunei, Maleisië en Indonesië overwegend
moslim. Maleisië herbergt een derde aan Chinese inwijkelingen uit de 19e eeuw.
Singapore is sinds de 19e eeuw overwegend Chinees. Concreet verschaft Myanmar China’s zeemacht drie
steunpunten aan de Indische Oceaan, is Laos bevriend met China, en lonken Thaise militairen naar
China. Maar Indonesië doodde in 1965-‘66 1 miljoen Chinezen. En Vietnam won in 1979 een grensoorlog
met China. China’s negenstreepjeslijndoctrine in de Zuid-Chinese Zee bedreigt bovendien de EEZ’s
van Vietnam, de Filipijnen, Brunei en Maleisië. Alle Asean-staten mogen dan al deelnemen aan
China’s RCEP of Regionaal Alomvattend Economisch Partnerschap cultuur en geschiedenis doen hen toch
voorzichtig afstand houden van China.

In Zuid-Azië zijn alle staten democratieën en toch heeft China hier geopolitiek meer kansen.
Boeddhistisch Bhoetan is er verwant aan Tibet. India en Nepal zijn vooral hindoe, Pakistan en
Bangladesh moslim, en alle vier zijn cultureel Indisch. Boeddhistisch Sri Lanka en de islamitische
Malediven zijn aparte eilandculturen. Pekings culturele assimilatie van Turkstalig Oeigoerse mos-
lims in Oost-Turkestan (Xinjiang) en van boeddhistisch Tibet stoten op weerstand. India heeft in
Ladakh en in Arunachal Pradesh bovendien grensgeschillen met China, en in Kasjmir met Pakis- tan.
Maar Bangladesh neigt naar autocratie en naar China, Sri Lanka krijgt grote haveninveste- ringen
van China, de Malediven zien China als een tegengewicht voor India, en Pakistan steunt op China
tegen India, en verschaft China een landbrug naar de olie-en gasvoorraden van de Perzische Golf.
Weerstand tegen India en angst voor India houdt de deur hier open voor China.

India sterkt natuurlijk wel aan. De ISRO of Indian Space Research Organisation landde ’n voertuig
op de Maan (na VS, Rusland+China), als 1e op diens zuidpool (jul’23). Er zou op die zuidpool
waterijs zijn om drinkwater, zuurstof en brandstof te maken voor verblijf en mijnbouw aldaar, en om
daar een springplank uit te bouwen naar Mars. Het VN-Ruimteverdrag van 1967 verbiedt gebiedseisen
en de Artemisakkoorden van 2020 regelen de Maan-uitbating. In 2025 volgt nog een Japans-Indisch
sonde naar Mars, in 2027 een Indische satelliet rond Venus. Duidelijk is dat India een ruimte-macht
wordt.
India als industriemacht ligt wat moeilijker. Apples Taiwanese onderaannemer Foxconn trok zich
terug (aug’23) uit een onderneming van 19,5 miljard $ met de Indische firma Vedanta om in Modi’s
Gujarat een fabriek voor halfgeleiders te bouwen. Gevreesd wordt dat India’s bureaucratie, weinig
infrastructuur en trage besluitvorming in de weg zaten. Hier stoort India ongewild de delokalisatie
uit China die het Westen wil doorvoeren.
India bestrijdt ook de Sikh-separatisten die in zijn noordwestelijke Punjab de Sikh-staat Khalis-
tan willen. Er wonen 0,2 miljoen Sikhs in Australië, 0,5 in de VS en het VK elk, en 0,78 in Canada.
Er werd een Sikh-separatist gedood in Pakistan en een ander in het VK (jun’23) en die maand ook één
in Brits Columbia. Canada vond er bewijzen voor India’s betrokkenheid.
China zoekt onderwijl bondgenoten rondom rond India. De herverkiezing (jan’24) van regerings-
leidster Hasina in Bangladesh werd verwelkomd door China, dat er ook de grootste handels- partner
is. En Rusland leverde er al een kerncentrale. Maar de VS en het VK beschouwen de verkiezing als
fraude, en 84% van de uitvoer bestaat uit textiel, vooral bestemd voor de VS. De Malediven verkozen
na hun Indiaasgezinde president Solhi (2018-2023) de wat meer Chineesge- zinde president Muizzi
(nov’23). Maar, typisch voor meer zelfbewuste nationalismen, Muizzi be- zocht eerst de VAE en dan
Turkije, en stuurde inmiddels zijn vice-president naar China. Muizzi wil wel de 75 Indische
militairen op de Malediven weg.

Centraal-Azië telt 5 rechtse dictaturen, en desondanks heeft China het daar het moeilijkst.
Kazachstan en Kirgistan, Oezbekistan en Turkmenistan zijn Turkstalig, Tadzjikistan Iraanstalig.
China reikt hen de hand in de Shanghai-samenwerkingsorganisatie (2001, ChRuslKazchKirgz
OezbTadzj+IndPak+Irn), en komt in de Nieuwe Zijderoute (2013, 155 lidstaten) met veel geld over de
boeg. Doch Turkstalige staten wantrouwen China’s onderdrukking van de Oeigoeren in Oost- Turkestan.
Ze wantrouwen ook China’s steun aan Ruslands aanval op Oekraïne, een ex-Sovjet- republiek, zoals
zij. Alleen Tadzjikistan laat China een militaire basis toe die de doorgang Afgha-

13/19
nistan-China (Talibanhulp voor Oeigoeren?) bewaakt. Overigens lijken de Centraal-Aziatische staten
nu zelfs richting de EU te kijken.

Voor Vlaanderen is het verontrustend om vast te stellen dat de VS, Rusland, China, India en Ja- pan
op de Maan mikken, en de ESA hier nergens staat, zoals trouwens ook inzake Mars, terwijl wat
ruimtelabo’s betreft het ISS mogelijk al in 2030 verdwijnt. Europa mikt wel erg veel op funda-
mentele vorsing zoals o.a. in het CERN dat atoomstructuren onderzoekt. Maar Europa heeft ook nood
aan toegepaste wetenschap in artificiële intelligentie en in ruimtevaart omdat dit sneller eco-
nomisch effect sorteert. Naast de leden van de vzw Vlaamse Ruimtevaartindustrie telt Vlaanderen de
satellietbouwer Redwire Space in Kruibeke. Mooi is wel dat het chipsonderzoek in het IMEC in Leuven
er zal uitmonden in industriële en grootschaliger chipsproductie. Taiwan en Zuid-Korea de markt
laten domineren terwijl ASML, de grootste bouwer van chipsmachines ter wereld, zich vlakbij in
Eindhoven bevindt (en met veel Vlaamse ingenieurs) leek inderdaad absurd.

H E T M I D D E N – O O S T E N E N N O O R D – A F R I K A

Scheppen autocratieën in het Midden-Oosten of in Noord-Afrika kansen voor China ? In het
Iraanstalige-Turkstalige Midden-Oosten vindt je Iran, een islamitische theocratie van aya- tollahs,
en Afghanistan, een islamitische theocratie van de Taliban. Beide zijn autocratisch en
Westersvijandig. Iran steunt sjiitische geloofsgenoten in Irak, Syrië (alawieten), Libanon (Hez-
bollah) en Jemen (Houthi’s) en ook soennitisch Hamas in de Gazastrook. Iran verzorgt een kleine 10%
van de olie en gasbevoorrading van China, ondanks de internationale strafmaatregelen.
Turkije is een democratie die onder president Erdogan steeds autocratischer wordt. Turkije is lid
van de Navo maar bemiddelt met Rusland, bestrijdt Koerden uit Turkije en uit Syrië, en zoekt een
grotere rol in de wereld. In Azerbeidzjan werd president Aliyev voor de 4e maal “herkozen” (apr
’18). Alleen Turkije is in deze regio een -zeer twijfelachtige- democratie. Maar Iran en Turkije
willen duidelijk eigen invloedszones uitbouwen, wat voor China hinderend kan zijn.

Turkije herverkoos Erdogan (jun’23) voor de 3e maal tot president ondanks het feit dat een
aardbeving bij Kahramanmaraş en Gaziantep (feb’23) vooral nieuwbouw deed instorten en 50.000 doden
en 107.000 gewonden maakte. Het maakte immers duidelijk dat afkoopboetes en omkope- rij hadden
toegelaten om buiten de aardbevingsbestendige regels te bouwen. Ook werd het Erdo- gan vergeven dat
hij -tegen iedere economische kennis is- de referentierente verlaagde om een inflatie te bestrijden
die zo steeg tot 85,5%. Dat Turkije een invloedszone zoekt en Erdogan het voormalige Osmaanse Rijk
enigszins in ere wil herstellen levert hem blijkbaar voldoende steun op om Turkijes democratie uit
te hollen en bijkomend blunders te begaan.
Het Iraanse kernbomprogramma lijkt niet meer te stoppen. De JCPOA (2015, Gezamenlijk Al- omvattend
Actieplan) voorzag dat Iran uranium mocht verrijken tot 3,67%, Iran doet dit nu al (mei’23) tot
83,7%, terwijl 90% nodig is voor een uraniumbom. Het IAEA (1957, Internationaal
Atoomenergieagentschap) meent trouwens dat Iran al over verschillende kernbommen beschikt. Zijn
installaties in Natanz zitten 100 meter diep, buiten bereik van de meest diepdringende VS- bom, de
GBU 57. De VS en Iran onderhandelden onrechtstreeks in Oman (mei’23) en daarbij waren de VS al
bereid om 60% verrijking te aanvaarden. Nadat China Iran en Saoedi-Arabië tot normalisering bracht
(mrt’23) wilde Saoedisch regeringsleider Mohammed Bin Salman een Saoe- dische kernmacht (sep’23)
indien Iran er ook één heeft. De VS zouden Saoedi-Arabië een urani- um verrijker bezorgen in ruil
voor normalisering met Israël, iets waar Israël mee instemde (Wall StreetJournal sep’23). Dit lijkt
erop te wijzen dat de VS zich neerleggen bij het onvermijdelijke. Het non-proliferatiebeleid lijdt
hier een belangrijke nederlaag, de nucleaire bewapening van de aya- tollahs wordt een feit, de
verdere nucleaire bewapening van het Midden-Oosten een risico. China droeg hiertoe bij, maar stelt
ook wel vast dat Turkije, Iran en Saoedi-Arabië, los van China, zich op eigen houtje tot regionale
machten aan het ontwikkelen zijn.

14/19

In het Arabisch/joodse Midden-Oosten is Irak een labiele democratie geregeerd door haar sjiitische
meerderheid. De VS keerden er na hun bezetting (2003-’11) terug (2014-’17) om er de Islamitische
staat te bestrijden. Ze hebben er nog 2.500 militairen, en 900 in Syrië. In Noord-Irak is de
Koerdische Autonome Regio er bovendien in de praktijk onafhankelijk en afnemend democra- tisch
(laatste parlementsverkiezingen sep’18). Syrië is een socialistische dictatuur onder president
Assad, rechtgehouden door Iran en Rusland.Hier is het Koerdisch Noordoost-Syrië dat in de prak-
tijk onafhankelijk is onder de guerrillabeweging YPG. Libanon is een Westersgezinde, democrati-
sche, mislukte staat zonder president, gedomineerd door de autocratische, sjiitische Hezbollah.
Joods Israël is een democratie met apartheid t.a.v. Palestijnen, terwijl de Palestijnen in Gaza de
autocratie van Hamas en die op de Westoever de autocratie van Fatah ondergaan. Jordanië is een
Westersgezinde, absolutistische monarchie onder koning Abdoellah II. In deze regio zijn dus alleen
Irak, Israël en Libanon democratieën, en alle drie met heel wat problemen. China heeft goe- de
betrekkingen én met Israël én met de Arabieren, maar het blijft onwaarschijnlijk dat het zich snel
een duik in een dergelijke krabbenmand veroorlooft.

Hamas viel Israël aan (7okt’23) op de 50e verjaardag van de Jom Kipoer-oorlog (6okt’73).Egyp- te en
Syrië verloren toen die oorlog, en vanaf dan moesten de Palestijnen het alleen opnemen te- gen
Israël. Alleen Iran bleef doorvechten, en bewapende en financierde in de Gazastrook Hamas, en in
Zuid-Libanon de Hezbollah. Hamas ontvoerde 253 Israëli’s en buitenlanders op een festival aan de
grens met de Gazastrook, en bestookte Israël met raketten, wat in Israël 1.139 doden en 8.730
gewonden maakte. Daarop viel het Israëlisch leger de bijna volledig verstedelijkte Gaza- strook
binnen, met 2,4 miljoen Palestijnen onder de Hamas-autocratie. Het doel was de gijzelaars te
bevrijden en de 30.000 verzetstrijders van Hamas in hun tunnels uit te schakelen. Artillerie- en
luchtbombardementen als voorbereiding hadden einde 2023 reeds 22.185 Palestijnen gedood en er
57.035 verwond, meestal burgers, ook veel kinderen. Omwille van het protest op de West- oever
maakten ze daar 324 doden en 3.800 gewonden. Na enkele bevrijdingen en vooral uitwisse- lingen van
gevangenen (nov’23) heeft Hamas nog 102 levende en 32 dode gijzelaars (feb’24). VS- president Biden
bezocht Israël (okt’23) als steunbetuiging, maar was nadien niet welkom in Jorda- nië waar hij ook
de Egyptische president Sissi en Abbas, het hoofd van de Palestijnse Overheid op de Westoever,
wilde ontmoeten. Het VS-normaliseringsproces van Arabische landen met Is- raël, dat VS-president
Trump op gang trok, leek te stokken. De VS steunden Israël bovendien door voorstellen in de
VN-Veiligheidsraad voor een staakt-het-vuren te vetoën (okt’23+dec’23). In de VS is 85% christen en
20%-punt daarvan evangelisch, vooral in het zuiden en in het binnen- land. Zij verzetten zich tegen
de VS-elite van “seculiere humanisten”. Voor hen kondigt de terug- keer van de joden naar Israël de
2e komst van Christus aan. Toch waarschuwde de VS-regering Israël (okt’23) voor een blijvende
bezetting van Gaza en staat ze een 2-statenoplossing voor, terwijl Israëls EM Netanyahu die afwijst
(jan’24). Het oplopende aantal Palestijnse slachtoffers maakte de VS-regering immers zenuwachtig.
Haar imago in de Arabische wereld en in het Globale Zuiden kelderden. Zuid-Afrika beschuldigde
Israël (dec’23) voor het VN-Internationaal Gerechts- hof in Den Haag zelfs van volkerenmoord in
Gaza. Netanyahu geraakte ook individueel in de problemen. Hij had goedgekeurd (aug’18) dat Katar
Hamas betoelaagde om een humanitaire ramp en erger fundamentalisme te voorkomen, om Hamas de
braafheid in te betoelagen, en om Hamas uit te spelen tegen de Palestijnse Overheid op de Westoever
en zo een 2-statenoplossing te verhinderen. Kortom, hij financierde Hamas. Daarenboven bevatte
Netanyahu’s coalitie gods- dienstige fundamentalisten die de Westoever willen koloniseren. Israëls
veiligheids- en inlichtin- gendiensten moesten daarom focussen op de Westoever en niet op Gaza.
Kortom, Netanyahu maakte het Hamas gemakkelijk. En het Israëlisch leger vond na 3 maanden strijd in
de 40 km lange Gazastrook nog maar bijzonder weinig Hamas-strijders of Hamas-infrastructuren. Hamas
daarentegen is er met al zijn talrijke burgerslachtoffers wel in geslaagd om de Palestijnse kwestie
opnieuw hoog op de internationale agenda te zetten. Dat was nog meer het geval toen de Jeme-
nitische Houthi’s, zaïdieten verwant aan de sjiïeten in Iran en gesteund door Iran, de scheepvaart
in de Rode Zee en diens monding, de Bab-el-Mandeb, begonnen aan te vallen (nov’23). Ze praaiden
zelfs een schip en voerden het af naar een Jemenitische haven. De VS- en VK-vloten bo- den
weerwerk, evenals andere Westerse zeemachten. 15% van de wereldhandel gaat door het Suezkanaal en
de Rode Zee, en 70% vaart er nu om via Zuid-Afrika, wat duurder is en de inflatie opdrijft. De
Palestijnse kwestie staat weer hoog op de internationale agenda.

15/19

De Arabische Golfstaten zijn alle absolutistische monarchieën, met naast het Saoedi-Arabië van
koning Salman, het Koeweit van emir Al-Sabah, het Bahrein van koning Al-Khalifa, het Katar van emir
Al-Thani, de VAE van president Al-Nahyan en het Oman van sultan Al-Said. In Jemen is de amper
democratische Presidentiële Raad in burgeroorlog (sep’14-nu) met de autocratische, sjiitische
(zaïditische) Houthi’s. Democratie is hier weliswaar zoek, maar Saoedi-Arabië, Katar en de VAE
zoeken ieder een eigen invloedszone, wat een gelijkaardig streven door China sterk zou hinderen. De
VAE bijvoorbeeld was de 4e investeerder in Afrika (60mjd$/10jaar). De VAE-firma DPWorld tekende met
Tanzania om 66% van Dar es Salaams haven 30 jaar uit te baten. DPWorld heeft in Oost- en
Zuidoost-Afrika havenbelangen in Egypte, Djibouti, Somalië, Somaliland, Punt- land en Mozambique en
in Zuidwest-, Centraal- en West-Afrika in Angola, Kongo, Senegal en Ma- rokko. Ook hebben de VAE
militaire basissen in Jemen (ook Socotra) Puntland, Somaliland en Eritrea. Historisch was het
Arabiës koopvaardij die de islam naar Maleisië, Indonesië en Filipijns Mindanao bracht. Eerzucht is
hier dus normaal, ook als Jemen en Oman zouden meedoen.

In Arabisch Noord-Afrika hebben we, van west naar oost, Mauritanië waar na vele staatsgre- pen
echte verkiezingen (jun19) president Ould Ghazouani democratisch aan de macht brachten, de Sahrawi
Republiek in de Westelijke Sahara die een rompstaatje in handen van de guerrillabe- weging
Polisario is, Marokko als absolutistische monarchie onder koning Mohammed VI die het gros van de
Westelijke Sahara bezet, Algerije als weinig democratisch land waar Tebboune tot president
“verkozen” werd (dec’19) en Tunesië als een democratie (2011-2021) waar verkozen president Saied
(okt’19) dictatoriaal de macht overnam (jul’21). Libië verkeerde in burgeroorlog (mei’14-okt’20) en
kende dan dictaturen in Tripoli (verkiezingen opgeschort) en Haftars dictatuur in Tobroek. Egyptes
democratie (2012-2013) werd al vlug vervangen door de dictatuur van generaal Sissi. In Soedan
bracht dictator Al-Burhan dictator Al-Bashir ten val (apr’19) en geraakte dan in burgeroorlog
verwikkeld (apr’23) met generaal Dagalo/Hemedti. Mauritanië uitgezonderd is geen enkel land in
Arabisch Noord-Afrika democratisch. In Soedan kregen de Rapid Support Forces van Hemedti (100.000
soldaten) de Darfur (nov’23) en 70% van de hoofdstad Khartoem in han- den. Ze financierden zich met
een olieterminal, met goudmijnen en met hulp uit de VAE, en krijgen via Haftar in Libië wapens van
de Russische Wagnergroep. Ze plunderden, verkrachtten en voer- den etnische zuiveringen door maar
zijn bestuursonbekwaam. Soedans leger van Al-Burhan (200.000 soldaten) was een zakenimperium
(generaals bezitten 80% van de economie) dat het vechten uitbesteedde aan militieleden. In Soedan
waren op een bevolking van 46 miljoen mensen door dit alles 7 miljoen ontheemd en 25 miljoen
behoeftig. Rusland streeft er naar een Soedanese basis aan de Rode Zee. Hier is dus minder sprake
van een krabbenmand dan wel van een puin- hoop. Overigens zijn de dictaturen van Noord-Afrika
eerder Westersgezind.

W E S T – A F R I K A E N C E N T R A A L – A F R I K A , O O S T – A F R I K A E N Z U I D – A
F R I K A

Het jaaroverzicht van 2022 gaf aan dat West-Afrika en Zuid-Afrika overwegend democratisch waren, en
Centraal-Afrika en Oost-Afrika overwegend autocratisch. Maar geeft dat China’s autocratie meer
kansen ? China is nu ook in de praktijk meer communistisch, wat rechtse autocratieën minder zal
bevallen. Bovendien overbrugt een gemeenschappelijke autocratie niet meteen de nationale
tegenstellingen.

Wat China kansen kan verschaffen is het teruglopen van de Franse invloed in ex-Franstalig Afri- ka.
De Fransen militairen werden na Mali nu ook buitengezet uit Burkina Faso (feb’23). En ook Burkina
Faso dacht aan de Russische Wagnergroep, zoals Mali. In sommige Sahellanden wordt

16/19
zelfs gedacht aan het schrappen van de CFA-frank. De Franse verloren in Gabon de Fransvrien-
delijke dictator Bongo (aug’23) aan een militaire staatsgreep. Ze behielden er evenwel 350 Franse
militairen. Na een militaire staatsgreep in Niger (jul’23) werden de Franse troepen ook buitengezet
uit Niger (nov’23). Het door Frankrijk gemanipuleerde Ecowas had immers gedreigd met een mili-
taire ingreep tegen Niger. Een belangrijker reden was dat het Franse leger niet erg doelmatig was
in het bestrijden van IS en AlQaida in Mali, Burkina Faso en Niger. IS en AlQaida drongen zelfs
door tot Ivoorkust, Togo en Benin. Toch blijven er in West-Afrika Fransvriendelijke dictaturen
zoals in Kameroen en zoals in Tsjaad, waar zich nog 1.000 Franse militairen bevinden. Dergelijke
troe- pen moeten er bewindsvormen die de Franse belangen behartigen in het zadel houden. Ook zijn
er in West-Afrika Fransvriendelijke democratieën, zoals van west naar oost Senegal, Ivoorkust, Togo
en Benin. In Senegal zijn er 400 Franse militairen, in Ivoorkust 950. In Centraal-Afrika ge- raakte
de Centraal-Afrikaanse Republiek als democratie weliswaar vervreemd van Frankrijk, maar Spaanstalig
Equatoriaal Guinea en de Volksrepubliek Kongo bleven er Fransvriendelijke dictatu- ren. En in
Oost-Afrika legert Frankrijk nog 1.500 militairen in dictatoriaal Djibouti. Rusland kan door zijn
Oekraïneoorlog zijn kansen hier moeilijker benutten, maar anderen kunnen dat nu des te makkelijker
(China, Turkije, Duitsland). Maar springt China in de bres nu het zijn kredieten aan Afrika
terugschroeft ?

O C E A N I Ë , D E O C E A N E N E N D E P O L E N

China’s stilstand inzake de Zuidzee-eilanden zagen we reeds in het hoofdstuk China. Waar China
mogelijk nog kans maakt in West-Papoea, het Indonesische, westelijke deel van het eiland
Nieuw-Guinea, met in het oosten de staat Papoea-Nieuw-Guinea. Indonesië werd onafhankelijk in 1949
maar nam West-Papoea pas in in 1963, toen Nederland er wegtrok. Sindsdien stimuleert Indonesië er
een Javaanse (gele ras) inwijking, met het doel de Papoea’s (zwarte ras) cultureel te assimileren.
Verschillende Papoea-bewegingen streven dan ook naar de onafhankelijkheid van West-Papoea. De
Melanesische Voorhoedegroep (2007, PapNwGuinSalomnVanuatFij) lijkt hen te willen steunen. Maar ze
namen het heft in eigen handen en gijzelden een Nieuw-Zeelandse pi- loot (apr’23). China’s
mogelijke tussenkomst zou er wel een botsing met Indonesië uitlokken.

17/19

Het VN-Zeerechtverdrag van 1982 werd verder uitgebouwd. Er kwam een VN-Volle-Zeeverdrag bij
(mrt’23) dat vanaf 2030 de helft van die volle zee -buiten de Exclusief Economische Zones van 370
km dus – beschermt tegen overbevissing, overbevaring en mijnbouw.

D E W E R E L D , T E C H N I S C H E N E C O L O G I S C H

De klimaatopwarming zorgt voor een zeespiegelstijging die kusten en eilanden dreigt onder water te
zetten. De opwarming is vooral veroorzaakt door meer broeikasgassen, vooral CH4 en CO2 uitgestoten
door de mens sinds de industriële revolutie vanaf 1850. Onmiddellijk bedreigd is Tuvalu (11.000
inwoners) in de Stille Oceaan. De inwoners mogen uitwijken naar Australië. De Malediven (500.000
inwoners) in de Indische Oceaan, gemiddeld 1,5 meter boven de zeespiegel, zijn de volgenden ernstig
bedreigd, en vormen ook de grootste groep bedreigde eilandbewoners. In de Stille Oceaan worden ze
gevolgd door Kiribati (120.000 inwoners), gemiddeld minder dan 2 meter boven de zeespiegel, en de
Marshall-eilanden (78.000 inwoners) gemiddeld 2,1 meter boven de zeespiegel. De inwoners van
Kiribati mogen uitwijken naar de Fiji-eilanden.
Het IPCC schat de zeespiegelstijging voor 2100 op 1,1 meter, de Vlaamse regering schat dat met een
midden-variant op 0,8 meter voor 2100.

Kernsplitsing in kerncentrales laat voor 240.000 jaar radioactieve afval achter, bij kernfusie met
waterstof is dat maar 150 jaar. De 15 miljoen graden °C worden omhuld met een magnetische torus. De
ITER (2007, 2013 bouwbegin, Internationale Thermonucleaire Experimentele Reactor,
EUVSVKChRuslJapZKorInd) zou 22 mjd € kosten en meer. Maar de VS-firma’s Commonwealth Fusion Systems
en Helion Energy en de Ca- nadese firma General Fusion zouden al in 2030 kernfusie met energiewinst
kunnen verwezenlijken en met een veel kleinere torus. ITER mikt ten vroegste op 2050. Afwachten
maar. Indien mogelijk, dan verliezen gas, olie en uranium hun belang, wat ook economisch de
machtsverhoudingen in de wereld zou hertekenen, nog afgezien van het feit dat kernfusie het
wereldwijde milieuprobleem zou oplossen.

Want overigens gaat het met de klimaatbeheersing traag. Het UNEP denkt dat met de nationale
actieplan- nen de mensheid in 2100 toch op een opwarming van 2,9 °C t.o.v. 1850 zal uitkomen, met
de acties die financiële steun zouden krijgen wordt dat 2,5 °C en met alle acties op termijn 2 °C.
Maar veel landen van de G-20 komen hun afspraken niet na. Dat relativeert ook het belang van de
COP’s van de Klimaatconventie. COP28 in de VAE (dec’23) besloot af te stappen van fossiele
brandstoffen, niet om ze uit te faseren. Hoe theoretisch ook, wereldeenstemmigheid is hier
belangrijk. Maar op onze planeet van 8 miljard mensen willen de 7 miljard in het Globale Zuiden
hetzelfde leefpatroon als de 1 miljard in het Globale Noorden, zodat veel vermindering in de
uitstoot van broeikasgassen niet voor morgen lijkt. Wel lijken alternatieve energiebronnen zoals
zonnepanelen en windmolens goedkoper en doelmatiger te worden, wat uitstoot kan wegnemen.

V L A A M S E K A N S E N ?

De Vlaamse en federale (en ook Europese) verkiezingen van 9 juni 2024 vormen mogelijk het moment
waarop Vlaanderen een onafhankelijke, soevereine staat kan worden, en perfect de- mocratisch.
Vlaanderens twee nationalistische partijen behalen in de peilingen tezamen (dec ’23) 47,1% (zie
“Opinion polling for the 2024 Belgian federal election” Wikipedia) maar kunnen door de
onderscheiden gewichten van kiesdistricten wel een meerderheid aan zetels bekomen. In het Vlaams
Parlement kunnen ze dan met een soevereiniteitsverklaring Vlaanderen soeverein maken, met een
onafhankelijkheidsverklaring Vlaanderen onafhankelijk maken.

18/19

Zo’n vaart zal het nog niet lopen. Tweederde van de Vlamingen, vooral middelhoog- en laag-
geschoolden, spreken ofwel verkavelingsvlaams ofwel dialect. En taal is niet neutraal. Een andere
taal is een andere cultuur. Vlaamse dialectsprekers wijzen Nederlands af en hangen een dorpstaal
plus dito dorpscultuur aan. Toegegeven, die mensen zijn vooral van hogere of hoger middelbare
leeftijd. Door het opschuiven van de generaties wordt dit vraagstuk later dus automa- tisch
geregeld. Maar ouderen zijn talrijk. Ze leven onder de kerktoren, in exclusieve belangstelling voor
het lokale, a-intellectueel en anti-intellectueel, aartsconservatief en conformistisch, streng
repressief voor anderen. Ze kiezen bewust voor een mindere taal en cultuur. Ze weten dat buiten-
landers en Franstaligen hen laag aanslaan. Ze worstelen zo met diepe minderwaardigheidsge- voelens.
Maar die houden ze in evenwicht met Fransverering. “Ze kennen nog hun Frans”. Hun discretie
hierover is des te groter naarmate ze Vlaamse nationalist zijn en Frans zouden moeten bekampen als
(voormalige) culturele assimilator. Mooiste is dat ze van ’t Vlaams nationalisme zelfs waardering
en hoogschatting verwachten. Voor hen zijn leuke taaltjes en cultuurtjes de kwint- essens van de
Vlaamse identiteit. Vlaanderens hoogtepunten kennen zij niet, en die agrarische duik waarvan ze een
onderdeel zijn, zien zij niet als een neergang, maar als Vlaanderens allerdiep- ste wezen.
Anderzijds zijn deze mensen, omwille van de Franscompensatie, er ook erg gevoelig voor dat Frans,
de Franse cultuur, Franstalig België en Frankrijk achteruit boeren. Hun agrarische identiteit
beleven is immers pijnlijker als de goedmaking ervoor terugloopt. En met een dergelijke achterban
durft geen van beide Vlaams-nationale partijen avonturen aan. Van zodra het menens wordt keren
hogervermelde tweeslachtigen immers hun vest om. Bewijs van die inschatting is de N-VA. Die wil na
de verkiezingen immers eerst een federale regering vormen, en de Vlaamse moet wachten (sic). Een
zakenregering zou het regeren waarnemen terwijl er over een confede- ratie onderhandeld wordt. Die
wordt beperkt tot het ontrafelen van wat gemengde bevoegdheids- pakketten (sic). En een
soevereiniteitsverklaring zou alleen maar teleurstellen, een onafhankelijk- heidsverklaring een
Catalaans scenario uitlokken (sic). Het Vlaams Belang daarentegen lijkt wél dergelijke verklaringen
te willen afleggen. Het preciseert daarbij dat Brussel hier bij Vlaanderen hoort. Maar Vlaams
Belang belijdt al lang een oppositiecultuur. Het blijft oppassen geblazen.

Toch wordt Vlaanderen Vlaamser en minder Belgisch. Dat gebeurt ook ongewild. Vlamingen zijn een van
de meest behoudsgezinde volken in West-Europa. Als conservatieven schuwen veel Vlamingen intellect,
niét omdat ze weinig intelligent of talentrijk zijn, maar wel omdat ze stabiliteit verkiezen,
mens-en-maatschappij willen laten zoals ze zijn, en er geen studie van willen. Omdat ook Vlaamse
Bewegers overwegend conservatief zijn, zijn ook zij weinig intellectueel. Als bewijs waarvan wordt,
om alles bij het oude te laten, voor het dorp van de vader gekozen, en voor het idealiseren van
boerke-dorpke-dialectje. Maar juist die dorpscultuur en die dialecten verdwijnen nu, zoals voorheen
al het katholicisme en de Fransverering. Door te weinig intellect wordt stabili- teit gezocht in
het onstabiele. Bovendien wordt de resterende stabiliteit ook nog eens gedestabili- seerd. Hun
nationalisme promoot nl. een onafhankelijke Vlaamse staat die alles zal wegvegen waar zij voor
staan. Een Vlaamse staat wil geen Vlaanderen opgedeeld in 300 dorpsnationalismes. Gefedereerd
Vlaanderen toont dit nu al. Zijn Nederlandstalig onderwijs is de grootste dialecten- doder op
Vlaams grondgebied. Vlaanderen wordt innoverend, homogeen en Néderlandstalig, niet oubollig, dorps
en dialecttalig. Doorheen hun nationalisme, ongewild en onbewust, bereiden deze conservatieven dan
toch een sterk Vlaanderen voor. Biedt 9 juni Vlaanderen geen doorbaak ?
Geen nood, want wat dan nog ? Vlaanderen wint desalniettemin.

Hoe dat zal gebeuren wordt ook duidelijker. Wallonië heeft een overheidsschuld t.a.v. zijn inkom-
sten van 280 %, Brussel één van 260 %. Indien België opdeelt kunnen deze Franstalige steun-
trekkers niet bijdragen tot het inlossen van de Belgische overheidsschuld. Vlaanderen zal die
schuld volledig zelf moeten overnemen, maar als betaling daarvoor dan ook niets met de Walen moeten
delen, over niets met de Walen moeten onderhandelen, in niets tijd met de Walen tijd verliezen, en
in niets aan de Walen gebonden zijn. Dit staat erg in tegenstelling tot de onderhan- delingen die
het Vlaams Belang beoogt, en waar de N-VA voorlopig zelfs niet aan durft denkt.
Positief verder was dat de Open-VLD, de laatste strijdend unitaristische partij in Vlaanderen, 7,1
% in bovenvermelde peilingen haalde en de kiesdrempel van 5% benaderde, onder dewelke ze uit het
parlement verdwijnt. Een smet op het blazoen van het Vlaams nationalisme was evenwel (dec ’23) dat
ex-Vlaams Parlementslid Frank Creyelman 3 jaar lang voor de Chinese spionage-

19/19

dienst werkte. Bracht de liefde voor de autocratie deze Vlaamse nationalist tot landverraad (van
Vlaanderen dan) ? Moet het Vlaams Belang nóg voor gelijkaardige liefdes vrezen ?

Geopolitiek zat Vlaanderen dus redelijk goed in 2023. Multipolariteit geeft ook Vlaanderen meer
keuze. Dat het Chinese uitdagen van het Westerse waardenpakket mislukt komt Vlaanderen als
mede-auteur van dit waardenpakket (Blijde Inkomst, Groot Privilegie, Pragmatieke Sanctie) ook ten
goede. Dat Trump via Oekraïne de Pax Americana in Europa in gevaar brengt, is daarente- gen
bedreigend. Dat de EU een inwijkingsbeleid ontwikkelt is dan weer geruststellend. Met de
EU-landsverdediging is het afwachten geblazen. Vlaanderen moet hier op zijn tellen passen. Maar dat
moet Vlaanderen hoe dan ook altijd.

Marcel Gunst Vrijdag 16 februari 2024
Lid van Marnixring Noordrand Marcel.Gunst@Telenet.Be 0468 17 79 40
www.Idgeostrat.Vlaanderen

NB De gegevens voor dit overzicht komen uit mijn werkdagelijkse tweets, zelf gebaseerd, enerzijds
op BBC World, CNN en BBC Mundo, deels ook op Reuters en Bloomberg, anderzijds op Al Jazeera
English, Russia TV English en China Global TV Network English. Aanvullende informatie voor het
artikel komt uit de Nederlandstalige en Engelstalige persartikels in Google, en verder uit de
Nederlands-, Engels-, Duits-, Frans- en Spaanstalige Wikipedia.

20/19