2021 het vaccinjaar
V A C C I N S T E G E N D R I E C O R O N A -G O L V E N
Even recapituleren. 2020 was het pandemiejaar van Covid-19. Er waren in Vlaanderen 2 corona golven(mrt-apr ’20 + nov ’20, Britse alpha-variant) en 1 ophokking (mrt-mei ’20). Tijdens de 2e coronagolf werden er veiligheidsmaatregelen (masker, afstand) en contact-beperkende maatre- gelen (bubbels,sluitingsuren) genomen. In 2021 waren er opnieuw 3 coronagolven(mrt-apr ’21 Braziliaans gamma-variant+okt-nov’21 Indische delta-variant+ dec’21-nu Zuid-Afrikaanse omikron-variant). Ze werden aangepakt (vanaf jan ‘21) met inentingen (Vlaanderen 92% v/d 18- plussers) en met beperkter veiligheids- en contactmaat-regelen, omdat in 2021 vaccins voorhanden waren. Alhoewel Astra en Janssen gebruikt werden, zijn vooral Pfizer en Moderna ingezet. Vlaanderen leerde ook bij. Het heeft een opsporingsnetwerk alsook een net van 81 (nu nog 95) vaccineringscentramet vrijwilligers ontwikkeld. Bij een volgende pandemie kan dit nuttig zijn. De Vlamingen leerden ook zelftests gebruiken en huisquarantaines uitvoeren.
Dit was nodig. Het corona-virus is zo’n 5 keer dodelijkerdan griep, die zo 0,5 mjn doden per jaar op de planeet maakt, terwijl dat bij corona zo’n 2,5 mjn doden per jaar is. Dat gemiddelde werd dan nog sterk afgevlakt omdat we in 2021 over vaccins beschikten. Corona doodde tot nu toe 5,68mjn mensen en besmette er 375 mjn (Worldometer 31 jan ‘22), een sterfteratio van 0,07%op een wereldbevolking van 7,8 mjd mensen. Dat is een peulschil vergeleken met de hekatombe van de Spaanse griep (feb 1918-apr 1920) die op zijn minst 40 miljoen doden maakte op een wereld- bevolking toen van 1,8 mjd mensen, een sterfteratio van 2 %.
De inentingen en de contactbeperkingen lokten ook weerstanduit. De vaccins werden ultra snel ontwikkeld wat wantrouwen opwekte. Astra-vaccins (1 op 100.000) en Janssen-vaccins (1 op 1 mjn) kunnen in uitzonderlijke gevallen bloedklonters veroorzaken (mrt ’21), Pfizer en Moderna ontstekingen van hartspier en hartwand (FDA jun ’21). Astra en Janssen zijn ook minder doelmatig tegen corona dan Pfizer en Moderna, Janssen nog minder dan Astra. Maar vaccin-weigeraars en vaccin-aarzelaars (VS 14%+28% apr ’21) zorgden ervoor dat de inentingsgraad in de VS en ook in Oostenrijk onder de 70 % bleef, het minimum voor groepsimmuniteit. Ook verhogen oningeëntenhet besmettingsgevaar voor anderen. Mogelijkerwijze zal de pandemie zo blijven woekeren en de economie maar aarzelend heropgestart geraken. De toegang tot winkels en horeca voor niet-gevaccineerden werd daarom beperkt, ook in Vlaanderen. Griekenland heft een maandelijkse belasting van 100 € op oningeënte 60-plussers, Oostenrijk ging zover een vaccinatieplicht afgedwongen met geldboetes in te voeren. Een ziekenhuis zoals het UZ Gent dreigde niet langer voorrang te geven aan niet-gevaccineerde coronapatiënten. Door de voorrang die corona op de intensieve afdelingen kreeg, moesten andere heelkundige ingrepen uitgesteld worden. Gewoonlijk gebruikten die immers post-operatief die intensieves. Die voorrang tastte mogelijk de rechtsgelijkheid aan. Daarenboven zouden oningeënten ook voorrang verliezen omdat ze niet ingeënt waren. Inzake mensenrechten stelde het oningeënt zijn zo de zelfverdediging van de samenleving tegenover het zelfbeschikkingsrecht van het individu(fysische integriteit). Dat de overspoeling van ziekenhuizen en hun intensieve afdelingen moest vermeden worden, daarover leek tegenstrijdig genoeg wél iedereen het eens te zijn.
De Covid-19-ziekte geraken we niet kwijt tenzij de hele mensheid ingeënt wordt. De Wereld Gezondheidsorganisatie zette daar het Covax-programma op. Het mikte vooral op het Brits-Zweedse Astra-Zeneca-vaccin dat in licentie in India werd geproduceerd en goedkoop was. Maar India werd getroffen door een krachtige coronagolf en gebruikte zijn hele productie zelf. Er zijn geen vaccin-productiecentra in Latijns-Amerika, Afrika of Zuid-Azië, alhoewel gepro-beerd wordt die op te zetten. De Chinese vaccins, Sinopharm in de Seychellen (mei ’21) maar vooral Sinovac, eerst in Brazilië en Chili (apr ’21), dan in Indonesië en Thailand (jul ’21), leken minder doelmatig dan Astra. En het Russische Spoetnik-vaccin kampte met productie-problemen. Buiten China en de Westelijke wereld bleven grote delen van de planeet onder-gevaccineerd en zelfs niet-gevacci- neerd. Gelukkig lijkt de omikron-variant zwaksympto-matisch te zijn, met minder opnames in de ziekenhuizen en de intensieves. Mogelijk zullen de nog latere coronagolvan zo zwaksymptomatisch zijn dat corona stilaan gelijk komt met griep. Het was ook zo dat de Spaanse griep is uitgedoofd. Daarmee zou ook de onder-inenting in de minder geïndustrialiseerde wereld opgelost geraken.
E C O N O M I S C H H E R S T E L + K L I M A A T R E G E L I N G E N
De wereldeconomie, die in 2020 een sterke recessie onderging, en in 2021 overal een sterke inhaalgroei vertoonde (Ch 8,1% VS 5,7% EU 5,0% België 6,1%), zou dan voorgoed kunnen heropstarten. In afwachting veroorzaakten de strenge Covid-maatregelen in China wereldwijde productietekorten, en lokken ze door vertragingen in China’s havens containertekorten in alle havens ter wereld uit, met een sterke stijging van de vrachttarieven en de productiekosten tot gevolg. Bovendien bracht het overschakelen voor de elektriciteitsproductie van steenkool centrales (jun’21) naar aardgascentrales niet alleen productietekorten in China (okt ’21) maar ook wereldwijd een gastekort en een stijging van de aardolieprijzen teweeg. Het verluchtte China’s dominantie binnen de wereldeconomie. Door de productieverlaging in 2020 kampte de chipsproductie met tekorten in 2021 wat de algemene productietekorten (hoog chipsgebruik in productieprocessen) internationaal nog verergerde. 2021 kende dan ook een sterke inflatie, en om die in te dijken verhoogden VK en VS de rentes. De EU volgde niet, en China wil omgekeerd door renteverlaging de productie wederaanzwengelen. Bedrijfseconomisch en maatschappelijk zijn de verwachtingen rond telewerk inmiddels getemperd, omdat het verschijnen van vaccins ook het telewerk temperde. Toch blijft telewerk dominant, en zoekt men wereldwijd een nieuw evenwicht tussen telewerk en kantoorwerk. Omdat er minder ophokking was deden de detailhandel en de horeca het in 2021 redelijker, maar de reisagent-schappen, de luchtvaartmaatschappijen, de sportsector en de cultuursector bleven bloeden.
Tegelijkertijd schakelt de wereldeconomie om. Want de klimaatopwarming en het stijgend zeepeil verontrusten. Broeikasgassen deden de gemiddelde temperatuur op Aarde al met 1,2°C stijgen sinds 1850. UNEP schatte dat met de geplande uitstootbeperkingen dit in 2100 2,7°C zou worden. De jaarlijkse klimaatconferentie, COP-26 (Conferentie v/d Partijen) in Schotland zou dit beperkt hebben tot 2,4°C (COP-15 in Copenhagen in 2009 wilde maximum 2,0°C). Afgesproken werd (11/’21) de ontbossing te stoppen en de methaanuitstoot en het steenkoolgebruik te vermin- deren, geen projecten met fossiele brandstoffen te betoelagen, en weinig geïndustrialiseerde landen vanaf 2025 het dubbele van de beloofde 100 mjd $ per jaar toe te zeggen. Veel is vrijblijvend en theorie. Ondertussen worden in de industrielanden de batterijtechnologie verbeterd, niet-elektrische auto’s toenemend geweerd en meer laadpalen voor elektrische of hybride auto’s geplaatst. Bemoedigend is dat China, de grootste broei-kasproducent ter wereld (in mjd m3 per jaarChina11,5+VS5,0+EU3,0 India3,0+Rusl1,5+Jap1,0) zijn steenkoolverbruik drastisch inperkt. Bemoedigend voor het klimaat is ook dat de VN schatten dat de wereldbevolking vanaf 2070 niet meer groeit, en vanaf 2100 zelfs krimpt.
D E V S W O R S T E L E N , D E D E M O C R A T I E O O K
Trump bedreigde de VS-democratie toen zijn aanhangers (6 jan ’21) het parlement bestorm-den om de presidentsverkiezingen (nov ’20), die hij verloor, ongeldig te doen verklaren . Behoudsgezinden willen stabiliteit, en dus behouden wat bestaat. Het is niét zo dat behouds-gezinden over minder verstandelijke vermogens beschikken om zich aan verandering aan te passen. Al blijken veel behoudsgezinden plattelanders, provincialen, lagergeschoolden en ouderen te zijn, verkeerde besluiten zijn uit den boze. Dat Trump ook veel hogergeschoolden, stedelingen en kaderleden wist te bekoren bewijst dit. Maar vooruitgang is verandering, en veranderingen destabiliseren. In Europa in de jaren 1920 en 1930 waren dat de ontvoogde volksmens (klassestrijd en vakbonden, ziekenkassen, coöperatieven, cultuur- en sport-verenigingen, misprijzen voor elites) en de ontvoogde vrouw (eigen beroep, ontvoogd van vader en man, korte rokken, vrije seks). Nazisme en fascisme waren de reacties. In onze jaren 2000 nu zijn dat de technologische vernieuwingen (PC, internet, sociale media), vooral in de VS, en dus reageren vooral Amerikanen die stabiliteit willen. Alternatieve waarheden nemen ze erbij, het bedreigen van de democratie evenees. Hun woede zal niet snel bekoelen, want de mensheid, welvarender en hoger geschoold, innoveert alsmaar sneller, en destabiliseert dus (tijdelijk) meer. Duitsers bvb. ondekten dit jaar (mrt ’21) dat het versneld uitdeinen van het heelal (donkere energie?) ongelijkmatig verloopt. Een Australiër ontdekte (mrt ’21) dat de elektro-magnetische kracht zwakker is boven het noordelijke dan het zuidelijke halfrond. Geen vaste wetmatigheden ? Slecht nieuws voor de stabiliteit ! Trump zal met de volgende presidents- verkiezingen (nov ’24) de VS-democratie nog verder kunnen uithollen.
VS-president Biden (jan ’21) kon het tij niet keren. 66% van de Republikeinen steunt Trump en beschouwt de verkiezingen als vervalst. De gerechtelijke vervolging van de bestorming van het parlement schiet niet op. Biden bracht de VS een corona-vaccinatiegraad van 63 % en deed een herstelpakket van 1,9 biljoen $ (mrt ’21) en een infrastructuurpakket van 1,0 biljoen $ (nov ’21) stemmen. Maar zijn sociaal- en milieupakket van 3,5 biljoen $ haperde. Biden vervoegde het Klimaatverdrag opnieuw, maar niet het TPP (Stille Oceaan) en niet het JCPA (Iran), beide verlaten door Trump. Biden hervatte het onderhandelen over het TTIP (EU) niet. Trumps inwijkelingenbeleid (visa’s vanuit Mexico) wijzigde hij niet. Dat Biden en dan de Navo versneld uit Afghanistan terugtrokken (gepland mei-sep ’21) beschadigde verder de democratie. De VS-bezetter legde Afghanistan 20 jaar (2001-2021) een feodale corruptie op met de naam democratie. De snelheid waar- mee die werd opgedoekt en de VS en de Navo moesten opkrassen (aug ’21) bewees dat veel Afghanen daarom de Taliban verkozen. De VS leken hier ook zwak en ongecoördineerd met andere Navo-landen. 10 mjd $ Afghaanse fondsen blokkeren midden de Afghaanse hongersnood die volgde (okt’21) verhoogde het aanzien van het Westen en de VS niet. Desalniettemin bleven de VS de enige supermacht. Dat ze met de Oeso-landen de vennootschapsbelasting tot minimum 15% opdreven (okt ’21), maakt het transnationale ondernemingen moeilijk om belastingen te vermijden in belastingsparadijzen. Innovators in de VS zoals Branson (86 km hoog, jul ’21) en Bezos (107 km hoog, jul ’21) boden privé-ruimtereizen aan en maakten ze zelf. De Nasa landde een nieuwe rover op Mars (mrt ’21) en bereidt een basis op de Maan voor. Bitcoin en andere cryptomunten bereiden een financiële revolutie voor. De VS bleven ook in 2021 politiek-cultureel, socio- economisch en technisch de wereld-innovator.
Ook elders ging democratieën op hun snuit. In Myanmar nam het leger (feb ’21) de macht over van de democratische regeringsleider Aung San Suu Kyi en sloeg massaprotest neer. De opposi- tie vormde een schaduwregering (sep ’21) en burgermilities. In Tunesië ontsloeg president Saied de regering en het parlement (jul ’21), met grote volkssteun. Tunesië had in 2011 de Arabische Lente opgestart en als enige een democratie gevestigd. Toch was het voor de democratie niet overal kommer en kwel. In Brazilië bleef de corona-onbekwaamheid van de uiterst-rechtse president Bolsonaro het populisme discrediteren. In Haïti startte het gerecht (sep ’21) een succesvol onderzoek tegen regeringsleider Henry die betrokken leek bij de moord op president Moisé (jul ’21). De rechtsstaat leek zo bevestigd. In Wit-Rusland werden de presidentsverkiezin- gen naar aloude traditie vervalst ten voordele van Loekasjenko (aug ’21), maar dit lokte ditmaal een wijdverbreid democratisch protest uit, gesteund door VS en EU. In Soedan namen militairen de macht over (okt ’21) maar het democratisch protest was danig dat de machtsgreep ongedaan moest worden gemaakt (nov ’21). In Honduras won de linkse Xiomara Castro de presidentsver- kiezingen (dec ’21) van zittend president Hernández bevriend met Mexico’s drugbaron Guzmán. Het belette Honduras een narcostaat te worden. Op een meer theoretisch vlak had de Israëlische schrijver Harari (2011 Homo Sapiens, 2015 Homo Deus) beweert dat technoreuzen de democratie zouden overnemen. Australië verplichtte Google en Facebook echter (feb ’21) om overgenomen informatie aan de traditionele media (Murdoch) te betalen, wat bovenvermeld gevaar wat indijkt. Toch bleef het met de democratie in 2021 al bij al een dubbeltje op zijn kant. Dat een on- en anti- democratisch land als China dominant wordt en vooruitgaat bedreigt de democratie.
C H I N A G R O E I T E N D R E I G T
China’s president Xi Jinping opponeert nu ondubbelzinnig (nov ’20) de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat als niet-Chinese waarden. China doekte de Hongkongse democratie op (jan+dec ’21) en bedreigde herhaaldelijk die van Taiwan. Het VK liet toen een vliegdekschipgroep ten oosten van Taiwan noordwaarts opstomen (apr ’21). China’s lucht-macht drong Taiwans defensiezone binnen (25 toestellen apr ’21). Toen VS-senatoren met een militair vliegtuig Taiwan bezochten, en de VS de G-7 voor stabiliteit in de Straat van Taiwan lieten kiezen, herhaalde China’s luchtmacht dit (28 toestellen jun ’21). Een klap voor China was het Aukus-pact (AustraliëVSVK, sep ‘21) dat Australië toeliet om zelf kernonderzeeërs te bouwen, waarmee het plotsklaps een strategische medespeler in de Zuid-Chinese Zee kon worden. China reageerde door het lidmaatschap van het CPTPP (ComprehensiveProgressive Trans-PacificPartnership, 2016 door VS, 2017 Trump eruit, 2018 Japan herstart, CanMexPeru Chil+Japan+VietnamMaleisiëBrunei Singapore+AustrNw-Zeelnd) te vragen (sep ’21). Daarop vroeg ook Taiwan dit aan, waarop China protesteerde. Japan steunde evenwel Taiwan. Opnieuw drong de Chinese luchtmacht Taiwans defensiezone binnen (24 toestellen sep ’21). Japan, gevolgd door de VS, waarborgden Taiwan toen militair (sep+okt ’21), opnieuw een klap voor China. China’s zeemacht, tesamen met Ruslands zeemacht, reageerden (okt ’21) door tussen Japans noordeiland Hokkaido en Japans hoofdeiland Honsjoe, en vervol-gens terug onder Honsjoe door te varen. Dit bedreigde Japan, maar het zijn wel internationale wateren. Opvallend was hoezeer Rusland hier China hielp.
China boekte inderdaad successen. Nieuw-Zeeland (apr ’21) weigerde zijn standpunten t.a.v. China en Xinjiang te laten bepalen door de inlichting-samenwerking de Five Eyes (VSCan VKAustr Nw-Zeelnd). Singapore bekrachtigde (apr ’21) zijn toetreding tot China’s RCEP (RegionalCompre hensiveEconomicPartnership, 2020,Asean+JapZKor+Ch+AustrNwZld). En Iran sloot een akkoord met China (apr ’21), investeringen versus olie, om Westerse sancties tegen zijn kernbewapenings- programma te ontwijken. Iran werd ook lid (sep ’21) van China’s Shanghai Samenwerkingsorgani- satie (2001,China+Rusl+KirgizKazachOezbTadzj+IndPak). Daartegenover stond dat China ook grote weerstand begon op te wekken. Australië liet deelstaat Victoria twee projecten in het kader van de Nieuwe Zijderoute opzeggen (apr ’21), kortom, Australië verliet de Nieuwe Zijderoute. Kenia kon in het kader van de Nieuwe Zijderoute zijn leningen aan China niet afbetalen maar stond China zijn haven Mombasa, die borg stond, niet af (mrt ’21). Litouwen trad (jun ’21) uit het China-én-17-Oost-en Centraal-Europese-landen-platvorm omdat China Taiwan de aankoop van Pfizer-vaccins wilde beletten. Litouwen schonk Taiwan toen 40.000 vaccins. Litouwen stapte vervolgens uit de Nieuwe Zijderoute (aug ’21) met als reden dat China de democratie bedreigt. De VS wisten (feb ’21) ook de Quad (QuadrilateralSecurityDialogue, 2007+2017 door Jap,JapVSAustrIndia) tegen China te keren. VS-president Biden kon de G-7 (jun ’21) tegen China’s handelsmacht en tegen de Nieuwe Zijderoute opzetten, en de Navo (jun ’21) tegen China’s steun voor Rusland. China blijft ook botsen omdat het met zijn Negen-streepjeslijn de Zuid-Chinese Zee opeist, met al diens gas en olievoorraden, in miskenning van het VN-Zeerechtverdrag van 1982 en de ex-clusief economische zones van Taiwan, de Filipijnen, Vietnam, Brunei en Maleisië. China ontwikkelt er kunstmatige eilanden, verricht er proefboringen en onderhoudt er een parami-litaire vloot van “visserschepen”. Dit leidde tot opnieuw een botsing met de Filipijnen (mrt ’21) die de terugtrekking van 220 dergelijke “visserschepen” bij de Whitsun Reef in zijn EEZ vroeg. In het kader van zijn Nieuwe Zijderoute (2013, leningen voor infrastructuurwer- ken, wereldwijd) werd China financieel ook wat voorzichtiger. Op het 3-jaarlijse Chinees-Afrikaanse Forum (nov’21) beloofde het 40 mjd $, tegen telkens 60 mjd $ voordien (2015+2018). In 2018 leende het Afrika nog 28 mjd $, tegen slechts 7 mjd $ in 2019. Tegen het investerings-pro- gramma in infrastructuren van de Nieuwe Zijderoute (1200 mjd $) zette Biden met de G-7 het Build Back Better World programma op (dec’12), en de EU haar Global Gateway (300 mjd € dec’12). De tijd waarin handels- en investeringskansen veel landen China’s opdringerigheid deden vergeten was voorbij. En het tijdvak waarin de Nieuwe Zijderoute geen mededingers had eindigde hier.
Maar technologisch sterkte China aan. Inzake ruimtevaart zal China met Rusland een ruim-testation rond of op de Maan bouwen (mrt’21). China zond 3 ruimtevaarders (jun ’21) naar zijn ruimtelabo, waarvan de centrale module (apr ’21) voorheen al een vrachtmodule ontving (mei ’21). China landde een rover op Mars (apr ’21). Inzake strategische bewapening schoot China een hypersonische raket af (feb+okt ’21). Die kan zelf reizen op een raket in een baan om de Aarde. Zo’n wapen kan lang onder de radars blijven, bedreigt de VS-vliegdekschepen en geraakt achter het VS-raketschild. Rusland en Noord-Korea vuurden er ook elk één af. De VS mislukten in het testen ervan (apr+okt ’21). Mogelijk veroorzaakt dit wapen een verschuiving in het machtsevenwicht. Met Chi-Chih Yao van de Tsinghua-universiteit in Peking zou China ook koploper zijn inzake kwantumcommunicatie, essentieel voor het afweren van cyberaan-vallen. En China wil in 2035 over een modern leger beschikken, en in 2049 over één dat de VS aankan (nov ’21). Maar hoe indrukwekkend ook, voorlopig beschikken de VS over 3750 kernkoppen, en China over 200.
Ook economisch sterkte China aan. Zijn inhaalgroei (wereldwijde verzwakking in pandemiejaar 2020) bedroeg een stevig 8,1 % (2021). We zagen reeds dat zijn drastische ophokkingen voor productie- en containertekorten zorgden, en zijn verminderde steenkoolgebruik voor wereld-wijde gastekorten. Maar het aanpakken van oligarchen (Alibaba apr ’21) en de kredietver-krapping voor vastgoedbedrijven (Evergrande virtuele faling dec’21) veroorzaakten ook schok-golven. Ook zag het Westen zijn overdreven afhankelijkheid van China’s industrie in. De VS-Senaat stemde een pakket van 250 mjd $ voor onderzoek en ontwikkeling inzake halfgeleiders en telecom die voortaan meer in de VS zouden gemaakt worden. De EU overweegt gelijkaar-dige maatregelen. Desalniettemin zal China (1,4 mjn p) in de komende jaren de VS (0,33 mjd p) en de EU (0,45 mjd p) als grootste economische machten bijbenen. Ook dat zal het machts-evenwicht beïnvloeden.
R U S L A N D I S O N G E L U K K I G
Rusland beschouwt Oekraïne als een deel van Rusland (ontstaan Russische cultuur en ortho- doxie in Kiev in 10e eeuw, bijna alle Oekraïeners spreken Russisch, Oekraïens is grofweg 70 % Russisch en 30% Pools, Zuidoost-Oekraïne is overwegend Russischtalig). Dat Oekraïne onafhankelijk werd in 1991, in 2008 aansluiting zocht bij de Navo, in 2012 bij de EU, en dan in 2014 zijn Russischgezinde president verjoeg, beantwoordde Poetin in 2014 met de inlijving van de Krim en het ondersteunen van 15.000 gewapende opstandelingen in de Donbas. Maar zo joeg de Russische president Oekraïne verder weg, omgekeerd van wat hij bedoelde. Ook zijn autocratie draagt daartoe bij, alsmede zijn steun aan autocratieën in Wit-Rusland (aug’21) en Kazachstan (jan’22). Tegelijkertijd werd Rusland verzwakt door technologische ontwikkelingen. Azerbeidzjan versloeg met Turkse robotvliegtuigen en raketten het Russische tankleger van Armenië (sep-nov ’20). Drones zijn goedkoper dan tanks, en Ruslands slagkracht is gebaseerd op zijn nieuwe tank T-14, waardoor Rusland strategisch verzwakt lijkt. Oekraïne sloot drie Russischgezinde TV- zenders, waarop Rusland tijdelijk 100.000 militairen aan de grens ontplooide (apr ’21). Oekraïne kocht bovendien zo’n Turkse robotvliegtuigen (apr’21) en raketten en sloot vervolgens zijn laatste Russischgezinde TV-zender (jun ’21). Kort daarop boekten Oekraïnes troepen met die drones successen op de Donbas-rebellen (aug ’21). Poetin noemde Rusland en Oekraïne intussen één natie (jul’21), legerde opnieuw 100.000 militairen rond de Oekraïense grenzen (sep ’21), eiste dat Oekraïne nooit tot de Navo zou toetreden, waarschuwde Zweden en Finland voor een Navo-lidmaatschap, en wilde geen buitenlandse troepen meer in Oost-Europese Navo-landen. De VS en het VK leverden Oekraïne snel wapens (dec ’21), terwijl onderhandelingen met de VS en de Navo tot niets leiden. Omdat Oekraïnes leger 250.000 man en 900.000 reservisten telt, en Poetin slechts 100.000 man inzet, lijkt het voorlopig onwaarschijnlijk dat een grote inval zal plaats vinden.
Inmiddels pestte Rusland vooral de VS met hackers. De Russisch cyberafperser REvil legde in de VS vleesproducent JBS plat, terwijl de Russische cyberafperser Darkside er de brandstof-bevoorrading door Colonial Pipeline verhinderde (jun ’21). Biden vroeg Poetin wat hij dacht van een cyberaanval op Ruslands gas- en olieleidingen, en stelde 16 infrastructuurtypes vrij van cyberaanvallen voor (jun ’21). Grote cyberaanvallen bleven sindsdien uit. In Zwart-Afrika pestte Rusland vooral Frankrijk met de huurlingen van zijn Wagnergroep. Die nestelden zich met 2.300 man in de Centraal-Afrikaanse Republiek, waar de president tevens een Russische raadgever heeft, en lijken ook welkom te zijn in Mali, waar de staatsgreepplegers overhoop liggen met Frankrijk. Frankrijk stopte zijn hulp aan de Centraal-Afrikaanse Republiek en verminderde (jun ’21) zijn troepen in 5 West- Afrikaanse landen (Mauritanië,Mali,Niger,Tsjaad, BurkinaFaso). Maar de staatsgreep van de zoon van president Déby versterkte Frankrijk in Tsjaad (jun ’21). De Wagner groep trad ook op in Libië, Soedan en Mozambique, en de EU nam strafmaatregelen tegen hen (dec ’21). En naast China heeft Rusland nog andere vrienden. Poetin bezocht Indisch regeringsleider Modi en tekende met India een technisch- en militair pact en 28 investeringsakkoorden (dec ’21). Rusland zal steenkool en olie leveren, en meer S-400 luchtafweerraketten.
D E E U T A A I E R D A N V E R W A C H T
De EU zorgde voor de verdeling van corona-vaccins onder zijn 27 leden. Collectieve aanko-pen zorgden voor een lage prijs. De EU-eendracht en het morele gezag van de EU stegen. Toen de Brits-Zweedse farmareus AstraZeneca slechts 40% van de bestelde vaccins leverde (jan-mrt ’21) en vooral het VK bediende, blokkeerde de EU de uitvoer van het Astra-vaccin (mrt ’21). Ook besloot de EU voortaan geen virale-vectorenvaccins zoals Astra meer te kopen (apr ’21) ook al omdat Astra bloedklonters kon veroorzaken (mrt ’21). De EU-VK relaties verbeter-den niet. Inzake Brexit bleven de 27 EU-leden een gesloten blok. De EU wilde geen heronder-handeling van de Noord-Ierland-regeling in het Brexit-uittredingsverdrag. Tegelijkertijd wilden de VS niet dat het Goedevrijdagakkoord van 1998 in Noord-Ierland, dat de VS-diplomatie bewerkstelligde, in het gedrang kwam (mrt ’21). Het VK zat zo klem. En het Astra-vaccin werd door de VS nooit goedgekeurd en aangekochte voorraden naar Canada en Mexico uitge-voerd. Na de ontdekking van de bloedklonters verboden (apr’21) veel Westerse landen het Astra-vaccin vanaf een bepaalde leeftijd. Het Astra-vaccin was het meest verspreide ter wereld en toch deed dit het VK geen goed. Het Duits-Amerikaanse BioNTech-Pfizer-vaccin en het Amerikaanse Moderna-vaccin bleken doelmatiger. Met het Astra-vaccin internationaal over-bluffen was het VK niet gelukt. Veel kansen op EU-toegevingen om Londen als financieel cen-trum te steunen waren er derhalve niet. Aan agressie en isolement t.o.v. de EU zat een prijs-kaartje vast. Een tekort aan tankwagenbestuurders uit de EU veroorzaakte lange rijen aan Britse pompstations.
Overigens leek de EU wel de veilige haven voor democratie, mensenrechten en rechtsstaat sinds Trump die Westerse waarden in de VS bedreigt. Dat de Turkse president Erdogan Ursula Von der Leyen, de bezoekende voorzitter van de Europese Commissie, een zetel weigerde (apr ’21) omdat ze een vrouw was, leek Turkijes EU-lidmaatschapsdroom te beëindigen. Dit stabiliseert de EU, wat een moslimstaat als demografisch grootste EU-lidstaat niet zou doen. Opbouwend voor de toekomst van de EU was dat Slovenië voorstelde (apr ’21) om de Servische delen van Bosnië aan Servië, en de Kroatische delen van Bosnië aan Kroatië te laten, en Kosovo en de Albaneestalige delen van Noord-Macedonië aan Albanië, om de Balkan zo te stabiliseren en rijp voor het EU-lidmaatschap te maken.Toch was er ook onenigheid in de EU. Het Europese Hof van Justitie vond de tuchtkamer in Polens Opperste Gerechtshof, die rechters kan aanpakken over hun vonnissen, te weinig onafhankelijk en onpartijdig (jul ’21) en vonniste Polen tot 1 mjn € per dag (okt ’21). Polens Grondwettelijk Hof meende (okt ’21) dat het EU-recht niet altijd boven het nationaal recht staat, nochtans een grondregel binnen de EU. Polen zou de tuchtkamer wel afschaffen (okt ’21). Over mensenrechten en rechtsstaat blijven de Midden-Europeanen duidelijk anders nadenken.Wel stond de EU-27 als één man achter Polen en diens terugduwbeleid toen Wit-Rusland, gesteund door Rusland, vluchtelingen binnenhaalde en die naar Polen en de EU wilde sturen (okt ’21). Overigens was de onwettige inwijking over de Middellandse- en de Egeïsche Zee een peulschil vergeleken met die vóór de pandemie. Het terugduwakkoord uit 2016, waarbij Turkije tegen 6 mjd € per jaar vluchtelingen belette Griekenland en de EU te bereiken, werkte. Het terugduwakkoord uit 2017, waarbij de Libische kustwacht tegen betaling door Italië vluchtelingen terugduwde, werkte eveneens. Militair en dus diplomatiek bleef de EU daarentegen een lichtgewicht. Over Oekraïne onder-handelde Rusland vooral met de VS, en bijkomstig met de Navo. De EU kwam er amper aan te pas.
M I D D E N – O O S T E N W A T M I N D E R O N S T A B I E L ?
Omdat de soennitische Arabieren zich meer zorgen maken over sjiïtisch Iran, en over diens beschermelingen, de sjiïtische meerderheid in Irak, de sjiïtische Hezbollah in Zuid-Libanon, en de sjiïtische (zaiditische) Houthi’s die Jemen overnemen, hebben ontwikkelingen in het Palestijns-Israëlische conflict minder destabiliserend effect. Toch vertoonde de 7e Israël-Gaza-oorlog (2006+’08+’09+’12+’14+’19) verontrustende nieuwigheden (apr+mei ’21). De Palestijnen in de Gaza-strook beschikten voor het eerst immers over robotvliegtuigen, hun raketten bereikten voor het eerst heel Noord-Israël, en 10% van hun raketten geraakten door het Israëlische raketschild. Militair onbetekenend, maar Gaza is wel technologisch aan het opschalen. Ook een primeur was dat op zeven verschillende plaatsen Israëli’s Arabieren probeerden te lynchen en omgekeerd. De wederzijdse haat lijkt uit te diepen. De Israëlische Mossad pleegde nog een aanslag op Irans site voor uraniumverrijking in Natanz (apr ’21). Het ontslagnemende Mossadhoofd Yossi Cohen bedreigde ook andere Iraanse kernwetenschap-pers met de dood (aug ’21). De Mossad had kort voordien (nov ’20) Fakrizadeh gedood.
Anderzijds hield de VS-zeemacht maneuvers (nov ’21) in de Perzische Golf, samen met de zeemachten van de VAE, Bahrein en Israël. Het illustreerde het feit dat Israël zijn relaties met de Arabische landen de VAE en Bahrein normaliseerde (sep ’20). Het verluchtte ook het feit dat Arabische soennieten ongeruster worden over Iran en over de sjiïeten dan over Israël. Toch voorzichtig blijven. De VAE zond een satelliet naar Mars (feb ’21). Ook daar zijn de Arabieren technologisch aan het opschalen.
E E N V L A A M S I N T E R N A T I O N A A L P R O F I E L ?
Vlaanderen ontwikkelde het Janssen-vaccin van Johnson & Johnson. Het werd goedgekeurd door zowel de VS als de EU (mrt ’21). Maar kort daarop besliste de EU om geen aankopen van virale-vectorenvaccins zoals Astra te verrichten (apr ’21). Maar ook het Janssen-vaccin is een virale-vectorenvaccin. Bovendien werd niet alleen bij Astra maar ook bij Janssen bloedklonters ontdekt (1 op 100.000 vs 1 op 1 mjn). En Astra en nog meer Janssen bleken minder doelmatig dan Pfizer en Moderna. Vlaanderen wordt dan voorlopig toch niet zo’n wereldspeler. Misschien wordt het Rega-vaccin van de KUL, dat levenslang zou immuniseren na 1 prik, in 2023 wel een succes. Het is alleszins in het Vlaamse Puurs dat de Pfizer-vaccins voor alle EU-landen worden gemaakt, en het is de Vlaamse vrachtvervoerder Essers die ze aan alle EU-landen bezorgt.
Het politiek correcte denken in Vlaanderen blijft verder verschuiven. Open-VLD-volksvertegen woordiger Kaouakibi bleek haar betoelaagde vzw bestolen te hebben ten nadele van andere Vlamingen van Marokkaanse afkomst (apr ’21). Dit is al de 2e maal dat Arabisch-etnische Vla- mingen diefstal plegen ten koste van hun eigen mensen, het andere voorbeeld was de Assyriër Kucam van de N-VA (jan ’19). Het poltiek correcte denken begon ook natuurbehoud in zijn waar- denpakket op te nemen. Maar toen de in Limburg heropgedoken wolf koeien begon op te wreten (mei+sep’21), zodat ook kinderen gevaar liepen, bekoelde de geestdrift. Zoals het voorbeeld van Trump in de VS duidelijk maakte, bleef het politiek correcte denken een bedreiging voor de democratie. Het is een intellectuele vrijheidsberoving die de bevolking opzet tegen het Westerse waardenpakket. Gelukkg kan het politiek correcte denken evolueren, en in Vlaanderen doet het dat ook.
De overstromingen in Wallonië (jul ’21) diepten het verschil met Vlaanderen verder uit. Vlaanderen heeft overstromingsbekkens, Wallonië geen. Het Waalse Gewest in Namen liet het waterpeil in het stuwmeer van Eupen te hoog staan, zodat het bij de stortregens bijna overliep. Het water moest gelost worden en de Vesder liep over, met 41 doden, ingestorte huizen en be- schadigde dorpen en steden tot gevolg. Ditzelfde Waalse Gewest beweert nu extra hulp nodig te hebben. De federale regering verschafte een lening van 1,2 mjd € (sep’21) maar bleef voorzichtig. De coronasteun deed de overheidsschuld waarschijnlijk al 120 % van het bbp overschrijden, en de traditionele partijen willen het overdrachtendossier van de Vlaamse nationalisten niet nog verder aandikken. Vlaamse vrijwilligers gingen Wallonië helpen, het Vlaamse humanisme staat nog sterk. Ook de veel doelmatiger vaccinatie in Vlaanderen eerder dan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of in Wallonië scherpte het Vlaams-Franstalige onderscheid aan.
Overigens bleven de Vlaamse nationalistische partijen de grootste van Vlaanderen en meteen ook van België. De beperkende maatregelen i.v.m. corona maken de regeringspartijen onpopulair. Dat Jürgen Conings, een militair die de toonaangevende viroloog Mark Van Ranst bedreigde, zware wapens stal en dan zelfmoord pleegde (mei-jun ’21) toch nog zo’n volkssteun genoot was daar het bewijs van. Ook het Wikipedia-artikel “Opinion polling for the 2024 Belgian federal election” (zie tabel hierboven) maakt dit duidelijk. Het geeft de 3-maandelijkse peilingen weer naar de kiesintenties zoals afgenomen in opdracht van VTM en het Laatste Nieuws, RTL en Le Soir. De CD&V en de Open-VLD dalen naar 10%, Vooruit klimt naar 14%. Bij links steken de communisten van de PVDA Groen voorbij. De Vlaamse nationalisten haalden bij de kiesintenties (dec ’21) 24,5% voor het VB en 21,6% voor de N-VA, tezamen 46,1%. Dit is te weinig voor een onafhankelijkheidsverklaring in het parlement. Maar de statistische moge-lijkheid alleen al helpt.
Belangrijk wordt het Vlaamse nationalisme in de hand te houden. Het nationalisme maakt van een bevolking met dezelfde taal en cultuur een krachtige groep, een volk. Die kracht mag niet misbrukt worden om anderen te benadelen (militarisme, kolonialisme, imperialisme). Ze mag louter voor zelfverdediging en zelfverwezenlijking dienen. Nationalisme is een edel goed, maar moet voorzichtig aangewend worden. Let wel, zover zitten we in Vlaanderen niet. Voor veel Vlaamse nationalisten vormen boerentalen, een kerktorenmentaliteit, Fransverering en een dito katholicisme (geen zelfverdediging, onderdanigheid) de historische identiteit waarrond een Vlaams nationalisme moet worden opgebouwd. Dit soort “nationalisme” kan geen sterke groep vormen. De vergissing van deze traditionalisten is dat zij, omdat Vlaanderens elite 1000 jaar Franstalig was, de donkerste volkscultuur van de Grote Neergang (1640-1960) tot nationale cultuur verheffen. Vlaanderen boogt op een groots verleden (late middeleeuwen, renaissance, barok) en verdient beter dan wat neolitisch dorpsgedoe als nationale eigenheid. Vlaanderens grootse verleden is zijn wezenlijke identiteit, en niet die 300 jaar agrarische achterlijkheid. Vlaanderen moet ophouden rond te ploeteren in de boersheid, en wederaanknopen met zijn oude faam, zijn aanzien, zijn verbluffende grootsheid, en met alle waardevolle tradities vandien. Alleen zo wordt de Vlaamse natie een kracht, en sneller dan nu. Waardering voor het verleden, zeker, maar een weloverdachte, selectiéve waardering voor dat verleden.
MARCEL V. GUNST
